Συνεντεύξεις

Χριστίνα Κυριαζίδη: “Το κοινό της Ελλάδας είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό “ανεκπαίδευτο””

Συνέντευξη στον Περικλή Μπίκο
16/01/24

Η Χριστίνα Κυριαζίδη είναι Ελληνίδα συγγραφέας, ηθοποιός, μουσικός, podcaster και ραδιοφωνική παραγωγός με έδρα το Βερολίνο. Είναι ιδρύτρια του project STORY FOR FOOD, με το οποίο συλλέγει ηχητικές ιστορίες σε 14 γλώσσες και διοργανώνει εκδηλώσεις προφορικής αφήγησης και ραδιοφωνικές εκπομπές. Είναι επίσης η ιδρύτρια του Διεθνούς Φεστιβάλ Αφήγησης Ιστοριών και Παραστατικών Τεχνών “We Love Stories” στα Χανιά της Κρήτης. Σπούδασε υποκριτική και θεατρική συγγραφή στην Ελλάδα και την Μεγάλη Βρετανία και έχει εργαστεί ως ηθοποιός, δραματουργός και παιδαγωγός θεάτρου σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και της Νότιας Αμερικής. Τα θεατρικά της έργα έχουν βραβευτεί και παρουσιαστεί στην Ελλάδα, τη Γερμανία, τη Βραζιλία και την Ισπανία, και η ποίηση της έχει δημοσιευτεί στην Ελλάδα.

– Η παράσταση “Ρωγμές” παρουσιάστηκε πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο και αργότερα στο Θέατρο Ροές. Πώς αντιμετώπισαν την παράσταση οι μεν και οι δε; Ποιο θεωρείτε πιο “εκπαιδευμένο” κοινό σε ανάλογες παραστάσεις;
Το κοινό που συνάντησα στην Νέα Υόρκη ήταν πιο “ανοιχτό” στην αίσθηση, στην πρόσληψη του ρυθμού, των εικόνων και των συνειρμών. Η παράσταση παρουσιάστηκε σε τρία θέατρα, εκ των οποίων στα δυο χωρίς υπέρτιτλους, κι ήταν πραγματικά αξιοσημείωτος ο σεβασμός και η φροντίδα, με την οποία το νεοϋορκέζικο κοινό συνδέθηκε με την ψυχοσωματική εμπειρία της παράστασης, πέρα από το στενά όρια του νοήματος του κειμένου.

Το κοινό της Ελλάδας είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό “ανεκπαίδευτο”, όχι μόνο όσον αφορά ανάλογες παραστάσεις που ξεφεύγουν από την γραμμική εξιστόρηση μιας ιστορίας, αλλά γενικότερα ως κοινό – δεν υπάρχει ο απαραίτητος σεβασμός και σιωπή για να ησυχάσει η αμηχανία του νου και να εισέλθει ο θεατής σε μια πιο καθολική εμπειρία. Φυσικά αυτό δεν είναι απόλυτο. Υπήρξαν καταπληκτικές νύχτες στις ΡΟΕΣ, όπως κι άλλες όπου ένα κινητό έσπαγε την εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην αίσθηση και την νόηση.

Είναι αλήθεια πάντως ότι οι δημιουργίες μου λειτουργούν καλύτερα στο εξωτερικό από ότι στην Ελλάδα, παρόλο που η βασική γλώσσα των σκηνικών συνθέσεων τα τελευταία χρόνια είναι τα ελληνικά.

– Έχετε σπουδάσει και εργαστεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Είναι προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Έλληνας σήμερα;
Έχω πάψει εδώ και χρόνια να αντιλαμβάνομαι τον εαυτόν μου και τους άλλους σε σχέση με την εθνικότητα, οπότε δεν μπορώ να απαντήσω αυτήν την ερώτηση. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό για τον καθένα να παλεύει να φτάσει συνεχώς την καλύτερη εκδοχή του εαυτού του στην σύγχρονη μεταβαλλόμενη πραγματικότητα, πέρα από εθνικιστικούς, φυλετικούς, έμφυλους κλπ. προσδιορισμούς και διακρίσεις.

– Παράγει πολιτισμό ο Έλληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Δεν νομίζω ότι είμαι ακόμη σε θέση να το γνωρίζω αυτό, εφόσον επέστρεψα μόλις πριν από 2 χρόνια στην Ελλάδα ύστερα από 19 χρόνια στο εξωτερικό. Σίγουρα πάντα και παντού υπάρχουν άνθρωποι που υπηρετούν τον πολιτισμό, κι άνθρωποι προσκολλημένοι σε ένα εθνικιστικό πνεύμα που κρύβονται κάτω από τον μανδύα της τέχνης.

– Στην παράσταση συναντάμε διαφορετικές γυναίκες όπως μια πρόσφυγα, την Αντιγόνη, την Φαίδρα, την Μήδεια. Τι συμβολίζουν αυτές οι γυναίκες και τι αντιπροσωπεύουν για εσάς;
Αυτές οι γυναίκες εμφανίστηκαν ως περσόνες – αρχέτυπα κατά τη διάρκεια της έρευνας. Συμβολίζουν διαφορετικές πτυχές της γυναικείας ψυχοσύνθεσης, και αντιπροσωπεύουν συναισθηματικά τοπία μέσα στο γυναικείο συλλογικό ασυνείδητο με τα οποία καταπιάστηκε η παράσταση – όπως ο έρωτας και η (ερωτική) επιθυμία, η απώλεια και ο θρήνος, η αγανάκτηση και η οργή, και τέλος η ελπίδα.

– Η ηρωίδα σας έρχεται αντιμέτωπη με μνήμες προσωπικές αλλά και μνήμες του γυναικείου συλλογικού ασυνείδητου. Υπάρχουν σε αυτές τις μνήμες βιογραφικές αναφορές;
Υπάρχουν, αλλά όχι ως βιογραφικές μαρτυρίες. Το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου είναι δίκη μου ποίηση, που όμως έχει αποκοπεί από τον βιογραφικό της πυρήνα, και στα πλαίσια της παράστασης λειτουργεί ως ένα ακόμη θραύσμα μιας ευρύτερης, συλλογικότερης εμπειρίας – της σχέσης της γυναίκας με τον έρωτα, την απώλεια και τον θρήνο, την οργή και την ελπίδα.

– Οι “Ρωγμές” είναι μια σκηνική σύνθεση που συνδυάζει το θέατρο, το χορό και τη μουσική. Ποια διαδικασία ακολουθήσατε κατά την δημιουργία του έργου;
Όταν προσδιορίσω το δραματουργικό τοπίο μέσα στο οποίο επιθυμώ να κινηθώ, τότε ξεκινά μια μακρά περίοδος δημιουργίας σκηνικού υλικού. Ύστερα το υλικό φιλτράρεται, μοντάρεται, βαθαίνει και μεταλλάσσεται ξανά και ξανά. Το σκηνικό υλικό στις [ΡΩΓΜΕΣ] αποτελείται από αυτοσχέδιους χορούς, πρωτότυπη μουσική του Smari Gudmundson που γράφτηκε ειδικά για την παράσταση, αναφορές στις ηρωίδες της Φαίδρας, της Αντιγόνης και της Μηδείας από διαφορετικούς συγγραφείς, και θραύσματα δικών μου ποιημάτων, παλιότερων και νέων.

– Πώς συνομιλεί η μουσική του Smari Gudmundson με τα λόγια του έργου;
Αντιμετωπίζω το κείμενο, την μουσική, τους αυτοσχέδιους χορούς, κι οτιδήποτε άλλο προκύψει στην πρόβα, ως σκηνικό υλικό. Δεν υπάρχει ιεραρχία και προτεραιότητα. Δεν θεωρώ δηλαδή ότι η μουσική πρέπει να “ντύσει” το κείμενο, να “υπογραμμίσει” την δράση, ή να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα. Η μουσική του Smari συνομιλεί με τα λεκτικά, συνειρμικά και σωματικά τοπία της σκηνικής σύνθεσης με τρόπο οργανικό και άμεσο, εφόσον όλα γίνονται ένα: η κραυγή και η νότα, η χειρονομία και η ποίηση, η κίνηση και η μελωδία, το φως και το κουστούμι. Τα πάντα αποτελούν μέλη ενός σκηνικού σώματος που πάλλεται μπροστά στα μάτια του θεατή – του σώματος της περφόρμερ και του σώματος της παράστασης.

– Στην προηγούμενη δουλειά σας “Κόκκινο” μιλήσατε για τον έρωτα, την μητρότητα και το θάνατο, έννοιες που επανέρχονται και στην καινούρια σας δουλειά. Πόσο σας απασχολούν αυτές οι έννοιες και τι σκέψεις σας γεννούν;
Το [ΚΟΚΚΙΝΟ] ήταν το πρώτο κομμάτι από μια σειρά σόλο περφόρμανς που θα μπορούσα να ονομάσω «Σπουδή Πάνω Στην Γυναικότητα». Ακολούθησαν οι παραστάσεις [ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ] και [ΡΩΓΜΕΣ], και ο κύκλος θα κλείσει με την σκηνική σύνθεση [ΣΤΟ ΣΩΜΑ]. Η «Σπουδή Πάνω Στην Γυναικότητα» εμβαθύνει σε διαφορετικές πτυχές και προβληματικές της γυναικείας υπόστασης και ταυτότητας – αρχέτυπης, οντολογικής, σεξουαλικής, πολιτικής και κοινωνικής. Ο έρωτας, η μητρότητα, ο θάνατος, η σχέση με τον χρόνο, με την εξουσία, με την σεξουαλικότητα αποτελούν τα βασικά τοπία της δραματουργικής έρευνας στον παραπάνω κύκλο δημιουργίας. Με απασχολούν βαθιά οι συγκεκριμένες έννοιες, και προσπάθησα να μεταδώσω σωματικά τους σχετικούς προβληματισμούς μου στις παραστάσεις αυτές.

– Ο έρωτας αποτελεί πηγή έμπνευσης;
Φυσικά. Ο έρωτας είναι πηγή έμπνευσης και δημιουργικής ενέργειας.

– Αν προσπαθούσατε να εντοπίσετε ένα στοιχείο που να διαφοροποιεί τις “Ρωγμές” σε σχέση με προηγούμενες δουλειές σας, που θα επικεντρωνόσασταν;
Στις [ΡΩΓΜΕΣ] εστίασα την έρευνα σε γυναικεία αρχέτυπα και κοινωνικούς ρόλους και “μάσκες”. Κατά τη διάρκεια των προβών προέκυψαν οι χαρακτήρες της Φαίδρας, της Αντιγόνης και της Μήδειας. Έτσι το ίδιο το σκηνικό υλικό μου φανέρωσε θραύσματα από την σχέση της γυναίκας με τον έρωτα, την εξουσία και τον θάνατο, που έγιναν και οι βασικοί άξονες της δραματουργίας της παράστασης.

– Απ’ όλους τους ανθρώπους που σημάδεψαν τη ζωή σας, ποιος σας έρχεται πρώτος στο μυαλό και για ποιο λόγο;
Ο Εουτζένιο Μπάρμπα. Ήταν ο άνθρωπος που κυριολεκτικά μου άλλαξε την ζωή σε ένα απόγευμα, όταν, την άνοιξη του 2005 κατά την διάρκεια του ISTA στο Βρόσλαβ της Πολωνίας, μου πρότεινε να συνεργαστούμε στην παραγωγή του UR-HAMLET που ετοίμαζε τον επόμενο χρόνο. Ήμουν 25 χρονών τότε και εκείνο το απόγευμα άνοιξε μπροστά μου ένας ολόκληρος νέος κόσμος που μέχρι τότε είχα διαβάσει μόνο στα βιβλία. Το τρίτο θέατρο, ο δρόμος της θεατρικής έρευνας, και η έννοια της/του ηθοποιού-δημιουργού.

– Τι θεωρείτε σημαντικότερο πράγμα στη ζωή σήμερα;
Την υγεία, σωματική και ψυχική. Κι ύστερα την δημιουργία.

– Πείτε μου κάτι που σας έμαθε η ζωή και δεν πρέπει να ξεχάσω κι εγώ ποτέ στην δική μου.
Την εμμονική επιμονή στο όνειρο. Θυμάμαι στο εφηβικό μου δωμάτιο είχα γράψει πάνω στην ντουλάπα με μαρκαδόρο αυτόν τον στίχο του Καρούζου «Θα περάσουν από πάνω μας όλοι οι τροχοί. Στο τέλος τα όνειρά μας θα μας σώσουν». Ήταν από τα πρώτα πράγματα που έβλεπα κάθε πρωί. Δεν μπορούσα να συνειδητοποιήσω τότε πόσο βαθιά αλήθεια είναι αυτό. Δεν υπάρχει τίποτα πέρα από το όνειρο σου. Είναι ο δρόμος ο φυλαγμένος μόνο για σένα. Το δύσκολο είναι να βρεις το κουράγιο να τον περπατήσεις. Γιατί τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι γύρω σου, ακόμα και οι πιο στενοί και αγαπημένοι, θα κάνουν τα πάντα για να σε αποτρέψουν από το όνειρό σου.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.