Γιώργος Σύρμας: “Ο κόσμος χαίρεται να παρακολουθεί κωμωδίες, γιατί το έχουμε ανάγκη.”

Συνέντευξη στην Κωνσταντίνα Καλλέργη
21/11/24

Η θεατρική ομάδα «Πτωχαλαζόνες» παρουσιάζει την κωμωδία του Ιάκωβου Καμπανέλλη «ο Μπαμπάς ο Πόλεμος» σε σκηνοθεσία Κώστα Παπακωνσταντίνου και παραγωγή «Ξανθίας» ΑΜΚΕ στο θέατρο Olvio.

Το θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» γράφτηκε το 1952 στην πρώτη του μορφή, αλλά ευτύχησε να παρουσιαστεί μόλις το 1979, από το θέατρο Τέχνης. Πρόκειται για μια πολυπρόσωπη κωμωδία εμπνευσμένη από το ιστορικό γεγονός της πολιορκίας της Ρόδου από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή, το 305 π.Χ., με την οποία ο Καμπανέλλης σατιρίζει σύγχρονα ήθη και πάθη.

– Η παράσταση «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» συνεχίζεται φέτος για δεύτερη χρονιά. Οπότε θα ήθελα να μου πεις, υπάρχει κάποιο μυστικό επιτυχίας;
Το μυστικό της επιτυχίας είναι μάλλον η αγάπη όλων των συντελεστών για αυτό το κείμενο και αυτή την παράσταση, σε συνδυασμό, φυσικά, με την αγάπη των θεατών, γιατί χωρίς τους θεατές, όσο και να αγαπάμε μια παράσταση κι ένα κείμενο, αν δεν μοιράζεται αυτό, δεν προχωράει. Ο κόσμος ήρθε, αγάπησε την παράσταση και είμαστε πολύ χαρούμενοι, για αυτό και συνεχίζουμε.

– Και πώς προέκυψε η ιδέα να ανέβει αυτό το έργο;
Αυτό το έργο είχε να ανέβει στην Αθήνα πάνω από 40 χρόνια. Ο σκληρός πυρήνας της ομάδας των Πτωχαλαζόνων, που έχουν αναλάβει την παραγωγή του έργου, είχε εντοπίσει το συγκεκριμένο κείμενο εδώ και πάρα πολύ καιρό, έψαχνε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να ανέβει, κι έτσι έγινε. Χρηματοδοτήθηκε κιόλας πέρυσι, επιχορηγήθηκε δηλαδή από το υπουργείο, και ανέβηκε η παράσταση.

– Είναι κατά βάση ένα πολιτικό έργο θα λέγαμε.
Ναι

– Ωστόσο γράφτηκε το 1952. Επομένως, πώς θα έλεγες ότι συνομιλεί με το σήμερα και τη σύγχρονη πραγματικότητα;
Η απάντηση, θα έλεγα, ότι είναι μάλλον προφανής, καθώς είμαστε εν μέσω πολέμων, που ακόμα κι αν δεν είναι στη χώρα μας, είναι στη γειτονιά μας. Είναι τραγική η συγκυρία. Οι πόλεμοι, βέβαια θα μου πεις, δεν έχουν σταματήσει να υπάρχουν, από καταβολής κόσμου, απλώς τελευταία τους αισθανόμαστε και λίγο πιο κοντά μας, και γεωγραφικά. Επομένως το έργο συνομιλεί εκ των πραγμάτων με όσα συμβαίνουν σήμερα. Ο τίτλος του είναι «Ο μπαμπάς ο πόλεμος» και δεν έχουμε σταματήσει να ενημερωνόμαστε συνεχώς από τα μέσα, με οποιονδήποτε τρόπο, για πολέμους που υπάρχουν, και δυστυχώς, μάλλον θα συνεχίσουν να υπάρχουν.

– Άρα -επειδή δεν είναι το πρώτο, ούτε το τελευταίο πολιτικό έργο που έχουμε δει να παίζεται τα τελευταία 2-3 χρόνια – πιστεύεις ότι είναι η εποχή που χαρακτηρίζει το θέατρο, ή το θέατρο την εποχή;
Νομίζω ότι το θέατρο και τα θεατρικά κείμενα είναι κατά βάση διαχρονικά. Δηλαδή, είτε ανεβάσεις μία τραγωδία, είτε ανεβάσεις ένα πολύ σύγχρονο κείμενο, η ποιότητα την οποία φέρει, είναι αυτή που θα συνομιλήσει με την εποχή, οι αντιστοιχίες που συμβαίνουν είναι προφανείς. Το θέατρο και οι άνθρωποι του θεάτρου, εννοώ οι συγγραφείς, έχουν αυτή την ιδιότητα να συνομιλούν ουσιαστικά με όλες τις εποχές, γιατί στην πραγματικότητα συνομιλούν με τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης, με τα συναισθήματα, τα κίνητρα, τις επιδιώξεις, με τις αγωνίες του ανθρώπου. Επομένως, από μόνα τους όλα αυτά, κάνουν διαχρονική τη φύση της θεατρικής πράξης και της γραφής. Η εποχή μας βρίσκεται σε επικοινωνία με τον Καμπανέλη, γιατί ο ίδιος ο Καμπανέλης έγραψε για την ανθρώπινη φύση, και άρα δε θα μπορούσε να συμβαίνει διαφορετικά.

– Μου είπες ότι ο κόσμος το αγάπησε το έργο, το οποίο αν και πολιτικό, έχει έντονο το κωμικό στοιχείο. Θεωρείς, λοιπόν, ότι αυτό είναι κάτι που προϊδεάζει το κοινό διαφορετικά σε σχέση με άλλα έργα;
«Ο μπαμπάς ο πόλεμος» είναι από τις πολύ λίγες κωμωδίες που έχει γράψει ο Καμπανέλης. Πιστεύω ότι ο κόσμος και σήμερα, αλλά και γενικότερα, και σε άλλες εποχές, χαίρεται να παρακολουθεί κωμωδίες, γιατί το έχουμε ανάγκη. Το ιδιαίτερο με αυτό το έργο είναι ότι μιλάει για αυτή την τραγωδία του πολέμου, μέσα από μία πολύ εξωστρεφή φόρμα κωμική. Υπάρχουν ωστόσο παραστάσεις, ακόμη και σήμερα, οι οποίες δεν είναι κωμικές και ο κόσμος ανταποκρίνεται. Θέλω να πω με αυτό, ότι δεν είναι απαραίτητη η κωμική φύση μιας παράστασης, για να έχει εμπορική επιτυχία, αλλά όταν αυτή η επιτυχία έρχεται, και μια παράσταση έχει κωμικά στοιχεία, νομίζω ότι το μήνυμά της περνάει πιο εύκολα και γίνεται πιο δυνατό.

– Αν έπρεπε να περιγράψεις ο μήνυμα της παράστασης με 5 λέξεις, ποιες θα χρησιμοποιούσες;
Πέντε λέξεις; Ουάου!

– Χαχαχα!
Θα έλεγα: «Θέλω να υπάρχει ελπίδα».

– Α, τις έβαλες και σε πρόταση, ωραία! Δεν το φανταζόμουν!
Βέβαια είναι τέσσερις, αλλά τέλος πάντων.

– Δεν πειράζει, βάλε κι ένα θαυμαστικό, θα το μετρήσουμε!
Ναι! Βάζω κι ένα θαυμαστικό. «Θέλω να υπάρχει ελπίδα!»

– Τελικά ο πόλεμος, τίνος είναι μπαμπάς;
Χμμ, ο πόλεμος είναι μπαμπάς της τρωτής ανθρώπινης φύσης, δυστυχώς. Είμαστε πλάσματα τρωτά, όχι μόνο επειδή γεννιόμαστε και κάποια στιγμή θα πεθάνουμε, αλλά επειδή ακριβώς η έλλογή μας ικανότητα είναι ικανή για το καλύτερο και για το χειρότερο. Τα υπόλοιπα πλάσματα με τα οποία συγκατοικούμε σε αυτό τον κόσμο, έχουν το ένστικτο και πορεύονται με αυτό, εμείς όμως βρεθήκαμε να έχουμε και τη λειτουργία της λογικής, η οποία μας έχει κάνει να είμαστε μεν το κυρίαρχο είδος σε αυτό τον πλανήτη, αλλά ταυτόχρονα είναι και η κατάρα μας. Είμαστε τρωτοί, επειδή ακριβώς είμαστε ικανοί να αυτοκαταστραφούμε. Κανένα άλλο είδος δε θα το έκανε αυτό.

– Η αλήθεια είναι ότι το έργο δε σε βάζει αντιμέτωπο με αυτό σε πρώτο πλάνο. Έχει την επικάλυψη του ανάλαφρου, αλλά υπάρχουν από κάτω όλα αυτά και σε προβληματίζουν.
Ναι. Ο σκηνοθέτης μας, ο Κώστας ο Παπακωνσταντίνου, λέει πολύ συχνά – ακόμη και τώρα που παίζεται η παράσταση, αλλά και στις πρόβες – ότι σε αυτό το κείμενο όλα υπάρχουν στον αφρό. Δηλαδή υπάρχει μια ελαφρότητα, υπάρχει μια ζεστασιά και μια χαρούμενη διάθεση, λες και βρισκόμαστε όντως σε μια παραλία της Ρόδου, αλλά κάτω από τον αφρό της θάλασσας, υπάρχει αυτή η σκοτεινιά του βυθού. Αυτή η σκοτεινιά του πολέμου, κι αν θέλεις, της ανθρώπινης φύσης που προκαλεί τον πόλεμο, με στόχο το κέρδος ή την εξουσία κάθε φορά. Επομένως ναι, η ελαφρότητα υπάρχει, το χιούμορ υπάρχει, αλλά από κάτω πάντα ελλοχεύει κάτι σκοτεινό.

– Δηλαδή λες ότι στόχος του πολέμου είναι ή το κέρδος ή η εξουσία; Όχι μόνο η εξουσία; Και το κέρδος δεν το αποζητά κανείς για να έχει εξουσία πάνω σε κάποιον άλλον;
Ε, ναι συμφωνώ. Μια πρώτη εξήγηση, ας πούμε, αυτού που μόλις είπα, είναι ότι οι μεγάλες πολεμικές επιχειρήσεις, γίνονται κατά καιρούς για την εκμετάλλευση φυσικών πόρων, επομένως δεν έχει να κάνει ακριβώς μόνο με την επιβολή εξουσίας, ή την αρπαγή εδαφών για παράδειγμα, αλλά έχει να κάνει και με την οικονομική εκμετάλλευση, με τα κέρδη.

– Μέχρι πότε θα σας βλέπουμε στο θέατρο Olvio;
Θα παίξουμε μέχρι και την αρχή της νέας χρονιάς, και αν όλα πάνε καλά θα συνεχίσουμε.

– Άλλα μελλοντικά σχέδια θεατρικά;
Από το Δεκέμβρη θα συμμετέχω στην παράσταση «Γκιακ», σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ντέλλα, η οποία είναι βασισμένη στα ομώνυμα διηγήματα του Δημοσθένη Παπαμάρκου.

– Σε ευχαριστώ πολύ!
Κι εγώ ευχαριστώ!