Η Άποψή μας για την παράσταση «Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα» του Κωνσταντίνου Θεοτόκη από την Ομάδα “Αυτή κι Αυτοι” στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Γράφει η Κωνσταντίνα Καλλέργη
20/12/24
Τότε ο Κύριος ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο από το χώμα της γης και φύσηξε μέσα στα ρουθούνια του πνοή ζωής…
Η γη ως αφετηρία και φύση, η χοϊκότητα του ανθρώπου που τον συνδέει με τη φθαρτή κι εφήμερη φύση του, το χώμα ως ιδιοκτησία, κληρονομιά, δύναμη, συστατικό στοιχείο, αλλά και προορισμός. Στην παράσταση «Η ζωή και ο θάνατος του Καραβέλα», βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Κωνσταντίνου Θεοτόκη, το χώμα, κυριολεκτικά και μεταφορικά, γίνεται πρωταγωνιστής, στόχος, κίνητρο, αλλά και αναπόφευκτο πεπρωμένο, που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο και γίνεται αφορμή να φανερωθεί η σκοτεινή πλευρά και τα κατώτερα ένστικτά του.
Πιστός στο βαθιά ηθογραφικό στοιχείο του, ο Θεοτόκης παρουσιάζει στο έργο του τις βασικές κινητήριες δυνάμεις του ανθρώπου – το χρήμα και τον έρωτα – αλλά και τα βασικά του «αμαρτήματα», όπως η αλαζονεία και η απληστία, στο σκηνικό μιας κλειστής κοινωνίας της υπαίθρου και όσων αυτή συνεπάγεται. Οι σκηνές από τη ζωή στην ύπαιθρο, που μπολιάζεται από τη διαφθορά και τη διάβρωση των αξιών, σε αντίστιξη με τη διατήρηση της ιδιαίτερής της ταυτότητας – όπως το κερκυραϊκό ιδίωμα – αποτελούν χαρακτηριστικό του έργου, που μεταφέρεται επάξια και στη δραματοποίηση του Σπύρου Αναστασίνη.
Ψηλά στου χωριού τη γειτονιά…
Ο ηλικιωμένος Θωμάς Καψάλης – γνωστός στην τοπική κοινωνία και ως Καραβέλας – αφού απαλλαγεί από τα συζυγικά του καθήκοντα, μετά το θάνατο της γυναίκας του, παραδίνεται με πάθος στην έλξη του για την κατά πολύ νεότερή του, αλλά και παντρεμένη γειτόνισσά του, που θα είναι και η καταστροφή του. Η θέληση για ισχύ και δύναμη, η επιθυμία όσων ανήκουν σε κάποιον άλλον, η πλεονεξία, γίνονται έναυσμα και υποβόσκον κίνητρο για τις πράξεις των ανθρώπων, σε μια κοινωνία όπου η βία φέρνει βία, και τα κακό διαιωνίζεται από γενιά σε γενιά.
Άνθρωποι αδηφάγοι και σφετεριστές, με πρόφαση την καλοσύνη και όπλο την ερωτική υπόσχεση, καταπατούν περιουσίες και αξιοπρέπειες, με την εξίσου ένοχη σιωπή και απραξία όσων μένουν αμέτοχοι. Καλό και κακό, δίκαιο και αδικία, έρωτας και θάνατος, είναι παρόντα σε ένα παιχνίδι εξουσίας χωρίς νικητές, με τους εμπλεκόμενους να βυθίζονται όλο και περισσότερο στο βούρκο και να κυλιούνται στα «χώματα» της ηθικής κατάπτωσης.
Η ρεαλιστική και ευρηματική σκηνοθεσία του Αντρέα Ψύλλια, αναδεικνύει ακριβώς τη βαθιά, ριζωμένη σχέση των ανθρώπων της υπαίθρου με το χώμα, αλλά και το κίνητρο πίσω από τις πράξεις των ηρώων• τα χώματα ως περιουσία, ως γη-μητέρα και τροφός, αλλά και ως ιδιοκτησία, δύναμη και πλούτος, μέσο επιβολής εξουσίας και κοινωνικής ανέλιξης. Όσο περισσότερο οι ήρωες παλεύουν, λερώνονται, φθείρονται και δια-φθείρονται για μερικά παραπάνω στρέμματα γης, τόσο πιο πολύ «βρομίζονται» και λερώνονται, αποκαλύπτοντας τη λάσπη που σκεπάζει την ψυχή τους, αλλά και τη ματαιότητα των πράξεών τους, καθώς σκάβουν τον ίδιο τους το λάκκο, στο χώμα όπου όλοι θα καταλήξουν, ανεξαρτήτως ιδιοκτησίας.
Η συνεχής πάλη του ανθρώπου και ο αγώνας να κατακτήσει περισσότερα, με κάθε μέσο και κάθε κόστος, αναδεικνύονται σε αρρώστια που βλάπτει όλους τους εμπλεκόμενους, και σε έναν ανούσιο κύκλο βίας και εκμετάλλευσης, που διαγράφεται πάνω στα ίδια χώματα, όπου θα γραφτεί και το δικό τους τέλος.
Η μυρωδιά του χώματος, διάχυτη καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης, καλλιεργεί την ατμόσφαιρα της υπαίθρου, όπου η γη αποτελεί το κέντρο της ζωής και το βασικό σημείο αναφοράς των ανθρώπων, για τον πλούτο, την ευτυχία, την ευμάρεια. Σε μια σύνθεση από φώτα, σώματα, «γυμνά» κοστούμια και ζωντανή μουσική, η ζωή του Καραβέλα ξεδιπλώνεται στη σκηνή του υπόγειου χώρου του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, μέσα από την άρτια δεμένη υποκριτικά και ερμηνευτικά, δουλειά της ομάδας «Αυτή κι Αυτοί».
Φιγούρες που εναλλάσσονται στα ίδια πρόσωπα, μορφές που τσαλακώνονται παραδομένες στην ξέφρενη χαρά, στον πόνο, στη δολιότητα, σώματα που πάλλονται και παλεύουν στο χώμα, αφηγούνται μια απλή ιστορία απληστίας. Μια ιστορία παλιά όσο ο χρόνος. Μια ιστορία που φέρνει στο φως όλες τις παθογένειας μιας κοινωνίας, η οποία παλεύει να τις θάψει ξανά βαθιά στο χώμα, για να ξεχάσει τη φθαρτή και διεφθαρμένη φύση της.
Ερμηνεύουν: Τερέζα Καζιτόρη, Σπύρος Αναστασίνης, Αλέξανδρος Παυλίδης Ηρώ Κόκκινου, Γεωργία Σωτηριανάκου, Πάνος Μαλικούρτης
Μουσικοί επί σκηνής: Ελένη Αληφραγκή, Βαγγέλης Σταθόπουλος