Η Άποψή μας για την παράσταση «Λαπωνία» των Μάρκ Ανζελέτ και Χριστίνα Κλεμέντε σε σκηνοθεσία Νικορέστη Χανιωτάκη στο θέατρο Ζίνα

Γράφει η Κατερίνα Δημητρακοπούλου
11/04/25

«Κάποιοι άνθρωποι προσαρμόζονται στον κόσμο που ζούμε και κάποιοι προσαρμόζουν τον κόσμο στα μέτρα τους»

Το Λαπωνία είναι μία γοητευτική και πνευματώδης κωμωδία των Cristina Clemente και Marc Angelet, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Ιανουάριο του 2019 στη Βαρκελώνη, μια κωμωδία για την αλήθεια και το ψέμα, τη γνώση και την ψευδαίσθηση, την αθωότητα και την ωριμότητα. Στο 10ο Ιβηροαμερικανικό Φεστιβάλ Θεατρικών Αναλογίων το 2021 που κεντρικό θέμα του ήταν οι αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τις ανθρώπινες σχέσεις, όπως το φύλο και η καταγωγή, γνωρίσαμε το κείμενο των Cristina Clemente και Marc Angelet σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ και σκηνοθετική επιμέλεια Μαρίας Αιγινίτου.

Λαπωνία! Παραμονή Χριστουγέννων, εορταστική ατμόσφαιρα, πολύ χιόνι και μια ερώτηση. Υπάρχει στ’αλήθεια ο Άγιος Βασίλης; Όταν η αλήθεια έρχεται στο φως της δημοσιότητας και το πνεύμα των Χριστουγέννων κλονίζεται για τα καλά, ξεκινά μια «ζωηρή» διαφωνία για τις πολιτισμικές διαφορές μεταξύ δύο οικογενειών. Η Ελένη με τον άντρα της τον Μάκη και τον πεντάχρονο γιο τους Μάνο επισκέπτονται την αδερφή της, τη Νίκη η οποία είναι παντρεμένη με τον Φιλανδό Όλαβι, και έχουν μία τετράχρονη κόρη την Άννα. Η οικογενειακή μάζωξη καταστρέφεται όταν η Άννα αποκαλύπτει στον Μάνο με απάθεια και αδιαφορία πως ο Άγιος Βασίλης δεν υπάρχει και τα δώρα τα φέρνουν οι γονείς. Η σύγκρουση προσωπικών απόψεων και κουλτούρας ανοίγει το κουτί της Πανδώρας, που απελευθερώνει διάφορα οικογενειακά μυστικά, αλλά, κυρίως, συγκρούσεις για πολιτισμικές διαφορές μεταξύ της «οργανωμένης» σκανδιναβικής κοινωνίας και του «ανεύθυνου και ατημέλητου» μεσογειακού τρόπου ζωής και καταλήγει σε αντιπαραθέσεις και σε εκ βαθέων εξομολογήσεις με αποτέλεσμα να «δεθούν» οι δύο οικογένειες. Η αγάπη, η κατανόηση, η ειλικρίνεια, η εμπιστοσύνη είναι μερικοί από τους θεμέλιους λίθους των υγειών σχέσεων. Το ύφος του έργου, θυμίζει τα έργα της Yasmina Reza, ιδιαίτερα το Ο θεός της σφαγής.

Η ευελιξία του κειμένου έδωσε στη Μαρία Χατζηεμμανουήλ την ευκαιρία όχι απλά να το μεταφράσει αλλά να το μεταγράψει με μεγάλη επιτυχία στην ελληνική πραγματικότητα. Η μεταφράστρια γνωρίζει πολύ καλά τις ιδιοτροπίες της ελληνικής γλώσσας, δημιουργεί κωμικές σκηνές με τη ξενική προσφορά του Όλαβι, και τις δήθεν λανθασμένες εκφράσεις του, σχολιάζει την επικαιρότητα χωρίς να «κριτικάρει». Ο διαφορετικός τρόπος σκέψης, ζωής, συμπεριφοράς, νοοτροπίας και κουλτούρας δύο λαών, οι ψυχροί και προγραμματισμένοι Σκανδιναβοί και οι έξω καρδιά Μεσογειακοί, διαποτίζει όλο το κείμενο, ένα κείμενο με στοιχεία καλογραμμένης κωμωδίας που σέβεται ηθοποιούς και θεατές.

Ο Νικορέστης Χανιωτάκης άφησε το κείμενο να γίνει οδηγός του, αφέθηκε στη μαγεία του. Η έντονη αμηχανία ανάμεσα στις δύο οικογένειες από την «αλήθεια» μεταξύ των παιδιών κορυφώνεται σιγά σιγά σε ένταση και ρυθμό με τους διαλόγους ανάμεσα στους χαρακτήρες που ακόμα και όταν δεν μιλούσαν, «μιλούσαν» με τα σώματά τους.

Η Βίβιαν Κοντομάρη (Νίκη) έχει καταφέρει να «γίνει Φιλανδή» και φαίνεται πως έχει ξεχάσει την ελληνική καταγωγής της. Δείχνει πως είναι μία γυναίκα ευχαριστημένη με τη ζωή της, δεν αντέχει τις εντάσεις, σε όλη τη διάρκεια του έργου προσπαθεί να βρει την καλύτερη λύση για όλους. Απέναντί της η Βάσω Λασκαράκη (Ελένη) μία γυναίκα, σύζυγος και μητέρα για την οποία ο «Άγιος Βασίλης» είναι οι αναμνήσεις από τα παιδικά της χρόνια που θέλει να κρατήσει ζωντανές για πάντα. Ο δυναμισμός της, αν και κάποιες φορές εκφράζεται με σκληρότητα, είναι το όπλο της για να διεκδικεί και να προστατεύει τις απόψεις της. Και φαντάζει σε αρκετές στιγμές σκληρή ενώ υπερασπίζεται με πάθος τα πιστεύω της. Ο Ηλίας Μελέτης (Όλαβι) είναι πειστικότατος ως συγκροτημένος, λογικός και ψυχρός Φιλανδός που γνωρίζει την ελληνική γλώσσα των λεξικών, ξέρει να χειρίζεται τα εκφραστικά του μέσα και φαίνεται πως έχει δουλέψει πολύ τον χαρακτήρα του ρόλου του. Ο Σπύρος Τσεκούρας (Μάκης) θέλει μία ήσυχη ζωή, είναι πιστός και τρυφερός με την οικογένειά του. Γνωρίζει τα ελαττώματά του (και των περισσότερων Ελλήνων) κατά τον Όλαβι, αλλά το χιούμορ τον βοηθά να βλέπει τη θετική πλευρά της ζωής.

Το ρεαλιστικό σκηνικό της Αγγελίνας Παπαχατζάκη είναι η απόδειξη πως υπάρχουν ακόμη σκηνογράφοι που αγαπούν τη δουλειά τους. Έχει προσέξει την κάθε λεπτομέρεια, από το χαλάκι της εισόδου μέχρι το χιονισμένο τοπίο που βλέπουμε έξω από το παράθυρο. Το ξύλο έχει την τιμητική του, χαρακτηριστικό υλικό της σκανδιναβικής αισθητικής εσωτερικών χώρων. Η Παπαχατζάκη κατασκεύασε ένα λειτουργικότατο σαλόνι που επικοινωνεί με την κουζίνα, όπως συμβαίνει στα σύγχρονα διαμερίσματα, ενώ οι σκάλες οδηγούν στα άλλα δωμάτια του σπιτιού. Τα κοστούμια της Ιωάννας Καλαβρού συνδυάζουν φινέτσα, απλότητα, και είναι σαφώς επηρεασμένα από το πνεύμα των Χριστουγέννων και το πολικό ψύχος. Οι φωτισμοί του Νικορέστη Χανιωτάκη εστιάζουν με το λευκό της αλήθειας στα πρόσωπα του έργου και μας χαρίζουν ένα ονειρικό βόρειο σέλας. Η μουσική του Γιάννη Μαθέ τονίζει τη γιορτινή ατμόσφαιρα αλλά και τα σημεία που οι χαρακτήρες καλούνται να παίξουν εν αγνοία τους «θάρρος ή αλήθεια».

Το έργο των Cristina Clemente και Marc Angelet κλείνει το μάτι στη «μαγεία» και αφήνει τους «μεγάλους» να αναρωτιούνται για τις αξίες, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμα. Το γέλιο βγαίνει αβίαστο, αυθόρμητο και αυτό οφείλεται στους έξυπνους διαλόγους, στην ειλικρίνεια των ηθοποιών και στον Άγιο Βασίλη. Τα μικρά παιδιά με τα μεγάλα μάτια γεμάτα αθωότητα και τα μεγάλα παιδιά με καρδιά και ψυχή μικρού παιδιού τον περιμένουν. Ίσως όλοι χρειαζόμαστε λίγη μαγική αστερόσκονη για να ομορφύνει η καθημερινότητά μας.