Η Άποψή μας για την παράσταση “Οι γειτονιές του κόσμου” του Γιάννη Ρίτσου στο Θέατρο Βαφείο-Λάκης Καραλής

Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε τον Μάιο του 1909 στη Μονεµβασιά της Λακωνίας. Αναφέρεται πως από τα παιδικά του χρόνια έγραφε στίχους. Το 1933 ξεκινά καριέρα σαν ηθοποιός και χορευτής στο Θέατρο Κυψέλης. Το 1934 η ποιητική του συλλογή «Τρακτέρ» δημοσιεύεται στον Ριζοσπάστη. Το 1938 συνεργάζεται με το Βασιλικό Θέατρο και το 1940 με τη Λυρική Σκηνή. Οι πολιτικές πεποιθήσεις τον οδήγησαν στην εξορία, ξεκινώντας το 1948 στο Κοντοπούλι της Λήµνου, το 1949 στη Μακρόνησο, το 1950-51 στον Άη Στράτη. Ο γάμος του με την Φιλίτσα Γεωργιάδου, παιδίατρο έγινε το 1954, με την οποία απόκτησε μία κόρη, την Έρη. Το 1956 του απονέμεται το Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης για το έργο «Η Σονάτα του σεληνόφωτος».

Το 1967 αρχίζει μία ακόμα περίοδος εξοριών, ξεκινώντας από τη Γυάρο και τη Λέρο, τον επόμενο χρόνο βρίσκεται στη Σάμο. Εκεί τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό λόγω θεμάτων υγείας. Το 1972 τιµήθηκε µε το Μέγα ∆ιεθνές Βραβείο Ποίησης στο Βέλγιο,το 1975 έλαβε το ∆ιεθνές Βραβείο «Γκεόργκι ∆ηµητρώφ» στη Σόφια και το Μέγα Βραβείο Ποίησης «Αλφρέ ντε Βινύ» (Γαλλία), την επόμενη χρονιά το Διεθνές Βραβείο «Αίτνα-Ταορμίνα» (Ιταλία), το 1977 το Βραβείο Ειρήνης Λένιν, και λοιπές βραβεύσεις, ενώ το 1986 προτάθηκε για το Νόμπελ. Απεβίωσε το 1990 Νοέμβρη μήνα.

Οι γειτονιές του κόσμου αντικατοπτρίζουν την αγωνιστική διάθεση του ποιητή. Γράφονται μέσα στην τριετία 1949-51, ενώ βρίσκεται εξόριστος σε Μακρόνησο και Αη Στράτη. Πρόκειται για ένα ποιητικό έργο που πραγματεύεται τη σύγχρονη ελληνική ιστορία• είναι έντονο το στοιχείο του ρεαλισμού, αλλά καταφέρνει να συνδυάσει παράδοση και νεωτερικότητα. Η αντίσταση του Ρίτσου είναι ακριβώς αυτή η καταγραφή των ιστορικών στιγμών του τόπου, αφού παράλληλα τις βιώνει. Αναπλάθει μία σημαντική δεκαετία 1941-1951, όπου αυτός ο τόπος βιώνει Κατοχή, Αντίσταση, Απελευθέρωση, Εμφύλιοκαι ο ποιητής πάντα πιστεύει στον Άνθρωπο, στην Ειρήνη, την Αγάπη, την Ελπίδα.

Η Νάντια Δαλκυριάδου εμπνέεται από το συγκεκριμένο ποιητικό έργο και αναλαμβάνει ένα δύσκολο εγχείρημα. Δεν πρόκειται για έτοιμο θεατρικό έργο ή δραματοποίηση μυθιστορήματος, όπως είναι του συρμού τα τελευταία χρόνια στις θεατρικές σκηνές, αλλά για δραματοποίηση ποιητικού κειμένου πλέον των εκατό είκοσι σελίδων που κάθε στίχος είναι και μία πράξη αντίστασης. Η σκηνοθεσία δείχνει πως υπάρχει κατανόηση στη θέση και τη σκέψη του ποιητή, σεβασμός στο έργο του, σεβασμός στην Ιστορία. Έλαβε σοβαρά υπόψη της κάτι που δυστυχώς, δεν υπάρχει σήμερα. Τότε, υπήρχε το «Εμείς» και όχι το σημερινό αλαζονικό «Εγώ». Παρακολουθώντας την παράσταση, κάποια στιγμή που πολύχρωμοι βόλοι-βόλια σκορπίζονταν στη σκηνή, σκέφτηκα τον όρκο «Ένας για όλους όλοι για έναν» που έδιναν οι Τρεις Σωματοφύλακες του Αλέξανδρου Δουμά (πατέρα). Επιβίωσαν και έγραψαν την ιστορία τους οι βασανισμένοι εξόριστοι, επειδή ήταν πολλοί σαν σώματα, αλλά σαν ψυχή ήταν Ένας. Είναι επίσης, σημαντικό να αναφέρουμε ότι δεν υποκύπτει στο μελόδραμα η σκηνοθεσία της Δαλκυριάδου, αντίθετα υπάρχει ήθος και αξιοπρέπεια.

Η συλλογικότητα με την οποία είναι διαποτισμένο το ποίημα έχει εισχωρήσει και στους υπόλοιπους συντελεστές, οι οποίοι φαίνεται ότι πίστεψαν στο όνειρο του ποιητή και θέλουν να το βιώσουν και οι ίδιοι και ίσως, να εύχονται να μπορούσαν και να το πραγματοποιήσουν. Η Μαρίνα Μαυρογένη που επιμελήθηκε την κινησιολογία της παράστασης, κατάφερε να οι τέσσερις ηθοποιοί να μοιάζουν επί σκηνής σαν ένας. Πολύ καλός συγχρονισμός στη χαρά και στη λύπη. Βοήθησαν σε αυτή την προσπάθεια και οι φωτισμοί του Γιώργου Ψυχράμη.

Οι Λάζαρος Βαρτάνης, Στέφανος Παπατρέχας, Ξένια Αλεξίου και Δημήτρης Χατζημιχαηλίδης είναι πραγματικά αξιέπαινοι για την προσπάθειά τους, για την ανεπιτήδευτη εσωτερική τους απαγγελία-ερμηνεία και θέλουμε να τους ευχαριστήσουμε που αγκάλιασαν την ιστορία του τόπου, μας θύμησαν τα κακώς κείμενα που θέλουμε να ξεχάσουμε είτε ηθελημένα είτε όχι.

Να θυμήσουμε ότι αρκετοί στίχοι μελοποιήθηκαν από τον Μίκη Θεοδωράκη και η Μαρία Φαραντούρη τους τραγούδησε συνοδευόμενη από τη Χορωδία Τερψιχόρης Παπαστεφάνου για όσους θέλουν να έχουν μία πιο σφαιρική άποψη.

Είναι μία παράσταση που προσπαθεί να μας δώσει ελπίδα, πως δεν είναι αργά, μπορούμε ακόμα να αλλάξουμε το «Εγώ» σε «Εμείς», μπορούμε και αξίζουμε να έχουμε ένα καλύτερο αύριο.

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση στον παρακάτω σύνδεσμο: https://quinta-theater.gr/oi-geitonies-toy-kosmoy-toy-gianni-ritsoy-sto-theatro-vafeio-lakis-karalis/

Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου, 28/02/20
Πολιτιστικός συντάκτης