Η Άποψή μας για την παράσταση “Ορέστης” του Ευριπίδη με την υπογραφή του Γιάννη Κακλέα

Σύμφωνα με τις πηγές ο Ευριπίδης παρουσίασε τον Ορέστη το 408 π.Χ. λίγο πριν την αναχώρησή του για τη Μακεδονία. Υπάρχει μία ακόμη μαρτυρία που αναφέρει επανάληψη.
Έξι μέρες μετά από το κάψιμο του νεκρού σώματος της Κλυταιμήστρας, ο Ορέστης βασανίζεται με κρίσεις παραφροσύνης από τις Ερινύες, έχοντας στο πλάι του την αδερφή του Ηλέκτρα. Ο λαός των Αργείων έχει απομονώσει τα δύο αδέρφια και ετοιμάζεται να τα δικάσει για τη μητροκτονία προτείνοντας την ποινή του λιθοβολισμού. Η επιστροφή του Μενέλαου είναι η μόνη τους ελπίδα. Η στάση του Τυνδάρεω δεν είναι καθόλου ευνοϊκή για τα αδέρφια. Μετά την καταδίκη τους όχι σε λιθοβολισμό αλλά σε αυτοχειρία, ο Ορέστης και η Ηλέκτρα με τη βοήθεια του Πυλάδη, σκέφτονται να σκοτώσουν την Ελένη και να κρατήσουν όμηρο την κόρη της, Ερμιόνη, για να εκβιάσουν τη βοήθεια του Μενέλαου. Ο Απόλλωνας θα δώσει τη λύση.

Ο Γιάννης Κακλέας σκηνοθετεί για πρώτη φορά αρχαία ελληνική τραγωδία με έντονη διάθεση πειραματισμού, αλλά χωρίς να χάνεται ο λόγος και το πνεύμα του Ευριπίδη. Η μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά βοηθά στο να ακουστεί καθαρά το αρχαίο κείμενο στη σύγχρονη ελληνική γλώσσα και γίνεται το κύριο μέσο της σκηνοθετικής προσέγγισης. Στο έργο του Ευριπίδη ο χορός αποτελείται από τις γυναίκες του Άργους που έρχονται να συμπαρασταθούν στον Ορέστη και την Ηλέκτρα. Ο Κακλέας, όμως, τις μεταμορφώνει σε Ερινύες και αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διάρκεια της παράστασης. Βρίσκονται συνεχώς επί σκηνής, μαυροφορεμένες, με συγχρονισμό στην κίνηση, εκφραστικότητα, παίρνουν ενεργά μέρος στη δράση του έργου. Ο σκηνοθέτης πειραματίζεται και με τις ηλικίες των χαρακτήρων και με το φύλο τους• όμως, καταφέρνει να δώσει μία παράσταση άξια δυνατού χειροκροτήματος.

Ο θεατής καθώς εισέρχεται στον θεατρικό χώρο έχει μπροστά του ένα σκηνικό πολύ «φορτωμένο». Εικάζουμε ότι η σκηνογραφική πρόταση θέλει να προετοιμάσει τον θεατή πως δεν θα μία ακόμη αναπαράσταση αρχαίας τραγωδίας. Μπροστά στα πόδια του απλώνεται η αυλή του οίκου των Ατρειδών όπου υπάρχει πολύ χώμα, διάσπαρτες θημωνιές, ένα μεγάλο τραπέζι και καρέκλες, πίσω στο βάθος προβάλει το εσωτερικό του οίκου, ένα «αστικό σαλόνι» για να θυμίζει ότι κάποτε υπήρχε ομορφιά και πλούτος σε αυτό το σπίτι. Η σκηνική επιλογή των Γιάννη Κακλέα και Ηλένιας Δουλαδίρη προκαλούν τη φαντασία του θεατή, ο οποίος μπορεί να υποψιαστεί έναν συσχετισμό με το δείπνο του Θυέστη. Κατά κάποιο τρόπο ενώνονται οι νεκροί με τους ζωντανούς.

Τα κοστούμια που επιμελήθηκε η Ηλένια Δουλαδίρη τονίζουν τα κάλλη των νεαρών γυναικών, ενισχύουν το σκοτάδι που προκαλούν οι Ερινύες στο μυαλό του Ορέστη, αλλά και τονίζουν τη ταξική θέση των μελών του οίκου• τα τέκνα του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας σχεδόν ρακένδυτα σε αντίθεση με την εμφάνιση του Μενέλαου και της Ελένης. Το κοστούμι του Τυνδάρεω είναι μία κλασική επιλογή, η οποία ενισχύει τη δύναμη του πρέπει και του Νόμου.

Η μουσική επένδυση του Σταύρου Γασπαράτου χρωματίζει την εσωτερική πάλη και οδύνη που βιώνουν ο Ορέστης και η Ηλέκτρα, την εξουσία των Ερινύων και υπογραμμίζει όπου χρειάζεται τις παρουσίες του Μενελάου, του Πυλάδη, της Ελένης, του δούλου Τρώα, της Ερμιόνης καθώς και την εμφάνιση του θεού.

Στο ρόλο του Ορέστη ο Άρης Σερβετάλης έχει κατανοήσει τον ψυχισμό του νεαρού Ορέστη και καταφέρνει να μην μας ξενίσει η ηλικιακή διαφορά, κάτι που πετυχαίνει και ο Πάνος Βλάχος. Ερμηνεύει τον συμφεροντολόγο βασιλιά της Σπάρτης με αρκετή δόση τυχοδιωκτισμού που μας άρεσε. Η Μαίρη Μηνά ως Ηλέκτρα είχε άνεση στην προσαρμογή των περιστάσεων, άλλοτε τρυφερή όταν προσπαθεί να ησυχάσει τον Ορέστη, άλλοτε δυναμική όταν αναζητά τρόπους σωτηρίας, χωρίς όμως να φτάνει στο βέλτιστο των δυνατοτήτων της. Έχει όλο τον χρόνο μπροστά της για να μας προσφέρει αξέχαστες ερμηνείες. Ο Γιώργος Ψυχογιός ως Τυνδάρεως είναι καθηλωτικός με την ερμηνεία του, αφού καταφέρνει να μας δώσει να καταλάβουμε την εσωτερική του πάλη• αγαπά τον εγγονό του όμως υπακούει στους νόμους. Ο Αιμιλιανός Σταματάκης στο ρόλο του Πυλάδη είναι ένας ιδανικός φίλος και μαχητής χωρίς υπερβολή στην ερμηνεία του. Η Νικολέτα Κοτσαηλίδου που ερμηνεύει την Ωραία Ελένη αδικήθηκε από την επιλογή να εμφανίζεται σαν σταρ του σινεμά. Πολύ καλός ήταν ο Ζερόμ Καλουτά ως Τρώας και πόσο σπαρακτικός, όταν απάντησε στην ερώτηση του Ορέστη αν φοβάται τον Άδη που θα τον απαλλάξει από τα βάσανά του, ότι για όλους το φως του ήλιου είναι γλυκό, ελεύθερους και δούλους.

Ο χορός αποτελείται από τις Κατερίνα Ζαφειροπούλου, Άλκηστις Ζιρώ, Νίκη Λάμη, Ιωάννα Λέκκα, Δανάη Μουτσοπούλου, Ματίνα Περγιουδάκη, Ελίζα Σκολίδη, Αναστασία Στυλιανίδη, Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη και έχει ενεργή συμμετοχή σε όλη τη διάρκεια του έργου, όπως έχουμε ήδη επισημάνει. Αλλά ο Κακλέας, χρησιμοποιεί κάποιες από τις κοπέλες και για άλλους ρόλους της τραγωδίας. Μία γλυκύτατη Ερμιόνη είναι η Άλκηστις Ζιρώ και τον θεό Απόλλωνα υποστηρίζει αξιοπρεπώς η Ματίνα Περγιουδάκη. Εκεί που ο σκηνοθέτης μας αφήνει άφωνους είναι με την επιλογή του να ερμηνεύσει μία νεαρή κοπέλα τον Άγγελο, ο οποίος κατά τον Ευριπίδη είναι ένας γέρος χωρικός. Μία αιθέρια Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη, χωρίς περιττά στολίδια, φορώντας μία καπαρντίνα, και με καθαρή, δυνατή άρθρωση, εκφραστικότητα και δυναμισμό υποστηρίζει την επιλογή του σκηνοθέτη επάξια.

Μετά το πέρας της παράστασης είχαμε την αίσθηση ότι ο Κακλέας αξιοποίησε τα προσόντα των ηθοποιών του και με την αρωγή των λοιπών συντελεστών κατέδειξε πόσο αδύναμος είναι ο άνθρωπος απέναντι στους θεούς. Είναι μία σκηνοθετική πρόταση που αξίζει την προσοχή και το χειροκρότημά μας.

Ταυτότητα παράστασης
Συγγραφέας: Ευριπίδης
Μετάφραση: Γιώργος Χειμωνάς
Σκηνοθεσία: Γιάννης Κακλέας
Σκηνικά: Ηλένια Δουλαδίρη, Γιάννης Κακλέας
Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Χορογραφία: Άρης Σερβετάλης
Βοηθοί σκηνοθέτη: Αγγελική Τρομπούκη, Άρης Κακλέας
Παίζουν: Άρης Σερβετάλης, Μαίρη Μηνά, Πάνος Βλάχος, Αιμιλιανός Σταματάκης, Γιώργος Ψυχογιός, Νικολέτα Κοτσαηλίδου, Ζερόμ Καλουτά, Κατερίνα Ζαφειροπούλου, Άλκηστις Ζιρώ, Νίκη Λάμη, Ιωάννα Λέκκα, Δανάη Μουτσοπούλου, Ματίνα Περγιουδάκη, Ελίζα Σκολίδη, Αναστασία Στυλιανίδη, Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη

Πρόγραμμα περιοδείας
14 Σεπτεμβρίου: Ηλιούπολη – Ανοιχτό Θέατρο Δ. Κιντής
15 Σεπτεμβρίου: Κορυδαλλός – Θέατρο «Θανάσης Βέγγος»
4 Οκτωβρίου: Ωδείο Ηρώδου Αττικού
5 Οκτωβρίου: Ωδείο Ηρώδου Αττικού

Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου, 14/09/21
Πολιτιστικός συντάκτης