Η Άποψή μας για την παράσταση “Πτήση / Κόσοβο” του Γιετόν Νεζίραϊ σε σκηνοθεσία Ένκε Φεζολλάρι στο Θέατρο Nous Creative Space

Γράφει η Κατερίνα Δημητρακοπούλου
28/05/25

«Καλώς ήρθατε στα Βαλκάνια: ρακή, κέφι, χορός, πόνος, τραγούδι, αίμα, έρωτες»

Ο βραβευμένος Κοσοβάρος ακτιβιστής, συγγραφέας Jeton Neziraj (Europe Culture Award 2020), πρώην διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου της Πρίστινα, ασκώντας κριτική στην εθνικιστική πολιτική μέσα από τα έργα του, κατάφερε το θέατρο να έχει σημαντικό ρόλο στην οικοδόμηση της ταυτότητας του Κοσσυφοπεδίου. Ο Neziraj προωθεί μία εναλλακτική κουλτούρα μέσα από την ομάδα του Qendra Multimedia, προβάλλοντας αντίσταση τόσο στον εθνικισμό όσο και στα εμπορικά κλισέ που επιβάλλει ο πολιτιστικός αποικισμός. Στο έργο του One Flew Over Kosovo Theatre, μιλά για «την εθνική ευφορία» που απλώθηκε στη χώρα μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας, η οποία του έδωσε και τον τίτλο του «αντιεθνικού θεατρικού συγγραφέα».

Το 2023 το έργο του The Internationals παρουσιάστηκε στο 1927 Art Space – Θέατρο σε σκηνοθεσία Ακτίνας Σταθάκη. Το 2020 η παράσταση Πτήση 1702 08, Κόσοβο ανεβαίνει στην Κύπρο από Το Θέατρο Τσέπης.

Ενώ οι πρόβες για το ανέβασμα του έργο Περιμένοντας τον Γκοντό του Beckett είναι σε εξέλιξη, ο σκηνοθέτης και η ομάδα του δέχονται την επίσκεψη του γραμματέα του πρωθυπουργού, ο οποίος τους αναθέτει την παραγωγή ενός έργου για την ανεξαρτησία του Κοσόβου (που δεν έχει ακόμη έρθει) και θα περιλαμβάνει και την επίσημη ομιλία του πρωθυπουργού. Ακριβής ημερομηνία δεν έχει οριστεί, καθώς τα διπλωματικά παιχνίδια επιβραδύνουν τη διαδικασία αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Κατά τη διάρκεια αυτής της μπεκετιανής αναμονής, παρεμβαίνει η λογοκρισία, ο τεχνικός σκηνής αποφασίζει να εκπληρώσει την απίστευτη και σχεδόν ηρωική αποστολή του: να πετάξει πάνω από το Κοσσυφοπέδιο, αφού επισκευάσει ένα παλιό αεροπλάνο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, και να ρίξει φυλλάδια που έλεγαν «Αναγνώρισε την ανεξαρτησία του Κοσσυφοπεδίου». Η ημέρα της ανεξαρτησίας έρχεται, αλλά, ο πρωταγωνιστής εμφανίζεται μεθυσμένος στη σκηνή.

Η μετάφραση της Ελεάνας Ζιάκου είναι ένα μείγμα από στοιχεία ρεαλισμού και παραλόγου με εσάνς ελληνικής κουλτούρας που την κάνει πιο εύπεπτη. Ο Ένκε Φεζολλάρι σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί ως σκηνοθέτης, κάτι που ξέρει να κάνει πολύ καλά. Δημιουργεί σκηνές έντονης δημιουργικότητας, προβληματισμού, ελπίδας και αυτοσαρκασμού. Γνωρίζει πως «εδώ είναι Βαλκάνια» και ρίχνει φως στο γελοίο της στάσης και της συμπεριφοράς αυτών που έχουν την εξουσία. Ας θυμηθούμε πως από τις 17 Φεβρουαρίου 2008 που έγινε η διακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσόβου από τη Σερβία, μέχρι και σήμερα, αρκετά κράτη δεν την έχουν αναγνωρίσει. Ο Φεζολλάρι συντονίζεται με τη θέση του συγγραφέα που επιδιώκει η πολιτική του σάτιρα να είναι μία ισχυρή και ηχηρή καταγγελία της μετατροπής του «ανεξάρτητου» Κοσόβου σε προτεκτοράτο των ΗΠΑ.

Οι ηθοποιοί Άντα Γιαννουκάκη, Κυριάκος Κοσμίδης, Χρυσοβαλάντης Κωστόπουλος, Απόστολος Μαλεμπιτζής και Φιλιππία Πέτρου κάνουν το καλύτερο που μπορούν για να δώσουν ψυχή στους χαρακτήρες του έργου. Ξεχωρίσαμε τις ερμηνείες των Χρυσοβαλάντη Κωστόπουλο (πρωταγωνιστής) και Απόστολου Μαλεμπιτζή (τεχνικός σκηνής) που έβαλαν και την προσωπική τους σφραγίδα στους ρόλους τους.
Ο σκηνικός χώρος και τα κοστούμια του Γιώργου Λυντζέρη στήνουν επί σκηνής τις κατάλληλες συνθήκες για ανάγνωση έργου, προβληματισμό, πρόβες, αλλαγή κοστουμιών. Όλα έχουν ένα κόστος που ο άμοιρος σκηνοθέτης δεν σταματά στιγμή να υπενθυμίζει. Η μουσική του Δάνη Κουμαρτζή έχει τη βαλκανική παραδοσιακή μουσική ως πρώτη επιλογή, «ανεβάζοντας τον ρυθμό» και τη συναισθηματική φόρτιση. Οι φωτισμοί της Σεμίνας Παπαλεξανδροπούλου υποδηλώνουν όχι μόνο το φυσικό χαμηλό φως των κλειστών χώρων, αλλά και το σκοτάδι που επικρατεί στην πολιτική κατάσταση του τόπου.

Το έργο πραγματεύεται το πραγματικό νόημα των λέξεων : Protectorate Προτεκτοράτο, Freedom Ελευθερία, Independence Ανεξαρτησία, Coexistence Συνύπαρξη, Mission Αποστολή, Peace Ειρήνη, Corruption Διαφθορά,Human Rights Ανθρώπινα Δικαιώματα, όπως τα αντιλαμβάνονται οι πολίτες όλου του κόσμου και όχι όπως τις εκφράζουν οι : EULEX, USAID, UNDP, UN, EU, OSCE, KFOR, NATO, UNMIK, ECLO, World Bank Παγκόσμια Τράπεζα.

Το έργο έχει πολιτικό υπόβαθρο, αλλά δεν μένει εκεί. Προσπαθεί και καταφέρνει τα περάσει μηνύματα για την παγκόσμια πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική κατάσταση που έχουν κάνει τον άνθρωπο να μην μπορεί να χαρεί την ομορφιά της ζωής. Και η παράσταση εάν κατάφερε να βρει τους ρυθμούς και τα πατήματά της να βρει και την ανταπόκριση που της αξίζει από το θεατρόφιλο κοινό.