Συνέντευξη – Δεκάλογος με τον ηθοποιό Βαγγέλη Παπαδάκη

Συνέντευξη στην Ελένη Αντωνίου
16/03/23

Εκτός από συμφοιτητής και συνεργάτης ο Βαγγέλης κατέχει επάξια τα κλειδιά της καρδιάς μου εξαιτίας της αδιαπραγμάτευτης ευγένειάς του, της ανεπιτήδευτης καλοσύνης του και της καθαρής ματιάς του. Στη συζήτηση που ακολουθεί τα είπαμε ωραία και ανθρώπινα.

– Μίλησε μας για τον ρόλο σου. Ποιόν υποδύεσαι και τι σου αρέσει στον ρόλο σου;
Υποδύομαι τον Έιλερτ Λέβμποργκ, ο οποίος εισβάλλει στην ιστορία από το παρελθόν της Έντα Γκάμπλερ. Μεταξύ των δύο είχε αναπτυχθεί μια πολύ ιδιαίτερη σχέση, η οποία δεν μετουσιώθηκε ποτέ σε σεξουαλική. Από γραφής του έργου γνωρίζουμε ότι συναντιόντουσαν σχεδόν επί καθημερινής βάσεως. Αυτός ο ρόλος, όπως και κάθε ρόλος σε αυτό το έργο , έχει μια πολυπλοκότητα, με αποτέλεσμα να προκαλεί στον ηθοποιό την αίσθηση ότι ποτέ δεν αποδίδει σε απόλυτο βαθμό τον ρόλο. Είναι εξαιρετικά αντιφατικός και πολυδιάστατος φτάνοντας να είναι βαθιά ανθρώπινος, είναι ένα πλάσμα που παλεύει διαρκώς με τους δαίμονες του. Θα μπορούσε να είναι μια αναπαράσταση του ενστίκτου και του σκοταδιού. Έχει ένα διονυσιακό ύφος ο χαρακτήρας του. Ο Λέβμποργκ είναι επιρρεπής σε όλα τα ένστικτα της ανθρώπινης φύσης και παλεύει πολύ να τα τιθασεύσει. Την ίδια στιγμή που είναι εύθραυστος είναι και σκληρός, είναι τέρας και άγγελος μαζί. Στην πραγματικότητα είναι ένα πολύ ταλαιπωρημένος άνθρωπος και ξέρω πολλούς ανθρώπους που είναι πολύ ταλαιπωρημένοι ψυχικά και για αυτόν ακριβώς τον λόγο θεωρώ πως πρέπει να δίνεται φωνή και υπόσταση σε αυτούς του χαρακτήρες. Με ενδιαφέρει ο Λέβμποργκ να πείσει για την αλήθεια του, την ανάγκη του να υπάρξει σε αυτόν τον κόσμο, ακόμη κι αν τα προβλήματά του είναι υπέρμετρα.

– Τι θα ήθελες να κρατήσει ο κάθε θεατής από την παράσταση;
Θα ήθελα η παράσταση να δημιουργήσει μια «κάρτα εισόδου» στο «λογισμικό» κάθε θεατή για να καλλιεργήσει την ενσυναίσθησή του και να αφυπνίσει σχετικά με το πόσο απόλυτο ή ανθρώπινο μπορεί να είναι το να αποδίδουμε την ιδιότητα του κακού ή του ανήθικου σε έναν άνθρωπο ψυχικά εξαντλημένο. Και από την άλλη θα ήθελα να σπαρθεί η αμφιβολία σχετικά με τους ηθικά αμέμπτους ανθρώπους. Εδώ αποδεικνύεται ότι ο δικαστής είναι ο πιο διεφθαρμένος.

– Το έργο είναι ένα από τα σπουδαιότερα έργα του παγκόσμιου δραματολογίου, γιατί θεωρείς ότι μας αφορά ακόμα;
Αυτά τα έργα είναι διαχρονικά, γιατί η σημασία τους στοχεύει στον άφθαρτο πυρήνα της ανθρώπινης ψυχής. Αναφέρονται σε κάθε άνθρωπο, καθώς τα ίδια πράγματα μας βασανίζουνε διαχρονικά.

– Θεωρείς ότι ο άνθρωπος σε οντολογικό επίπεδο έχει απαλλαγεί από τα συμπλέγματά του;
Υπό το δεδομένο ότι η ψυχολογία έχει εξελιχθεί σε μια εξαιρετικά διευρυμένη επιστήμη και αν αναλογιστούμε ότι έχουμε διεισδύσει στον ψυχισμό του ανθρώπου αποκρυπτογραφώντας τι μπορεί να μας βασανίζει, δεν θεωρώ ότι το 2023 είμαστε στο υπαρξιακό επίπεδο που θα μπορούσαμε να είχαμε φτάσει. Νομίζω ότι ακόμη κρυβόμαστε πίσω από τον εαυτό μας, πίσω από τις αδυναμίες και τα πάθη μας λες και δεν είναι ανθρώπινα και αυτά. Στην πραγματικότητα ο κάθε άνθρωπος πρέπει να αναμετριέται με τις ρωγμές του και να τις αντιμετωπίζει για να πηγαίνει παρά κάτω. Είναι άλλωστε, αυτή η επιβεβλημένη ανάγκη, για την οποία συζητάμε, φορεμένη από το κοινωνικό πλαίσιο. Δεν ξέρω αν ο άνθρωπος, από την άλλη θα μπορούσε να επιβιώσει άνευ κοινωνικού πλαισίου. Ωστόσο, κάποια βήματα έχουν γίνει. Αν και πάντα θα είμαστε καταδικασμένοι να υπαγόμαστε σε κάποιο σύστημα.

– Ο άνθρωπος είναι πεπερασμένο όν, θα μπορούσε όμως κάποια στιγμή να καλλιεργήσει το πνεύμα του, ώστε να φτάσει στο σημείο να μην χρειάζεται ένα κανονιστικό πλαίσιο για να υπάρχει μέσα σε αυτό;
Το κάνει στην Τέχνη! Η ουσία της είναι σύμφυτη με την απαλλαγή οποιαδήποτε επιβεβλημένης ταυτότητας. H τέχνη αφορά τη δημιουργία μιας τέχνης παγκόσμιας και πανανθρώπινης. Καλλιτεχνήματα που δημιουργούνταν στην αρχαιότητα μας συγκινούν ακόμη, ακριβώς επειδή η Τέχνη υπερβαίνει τα διακριτά του εγώ μας και μας οδηγεί σε μια άλλη κοινωνία. Ασφαλώς, μέσα στο πλαίσιο της Τέχνης, δυστυχώς, υπάρχει πρόσφορο έδαφος για τη δημιουργία εξουσιαστικών σχέσεων και κανονιστικών συστημάτων. Υπάρχουν κλίκες και παρέες, γιατί είναι μάλλον στη φύση του ανθρώπου να πρέπει να εξουσιάζεται και να εξουσιάζει.

– Με βάση τα παραπάνω ποια είναι η θέση της κοινωνίας απέναντι στην τέχνη και ποια θεωρείς ότι θα έπρεπε να είναι;
Στην ελληνική κοινωνία η θέση της τέχνης είναι ο τελευταίος τροχός της αμάξης και αυτό είναι μια πολιτική επιλογή, όπως φαίνεται και από το προεδρικό διάταγμα που έχει ψηφιστεί με την υπογραφή της Προέδρου της Δημοκρατίας. Βρισκόμαστε στο 2023 και αυτή η κυβέρνηση ,και δεν την χαρακτηρίζω κομματικά, έρχεται και υπογραμμίζει ότι οι σπουδές στην Τέχνη δεν έχουν αξία.

– Η καλλιτεχνική σου αφετηρία εκκινεί από την αρχιτεκτονική, ποια είναι η σχέση της αρχιτεκτονικής με την υποκριτική;
Σαν αρχιτέκτονας δουλεύω πολύ σαν ηθοποιός και σαν ηθοποιός χρησιμοποιώ την αρχιτεκτονική μου σκέψη. Ας υποθέσουμε ότι έχω να διαχειριστώ κάποιο κείμενο που έχει να κάνει με έναν χαρακτήρα, αρχίζω να σχηματίζω το πως είναι αυτός. Yπάρχει μια δομή και εξωτερική και εσωτερική. Το πρώτο πράγμα που κάνω είναι να δω τι με κινεί, τι με συν- κινεί στον χαρακτήρα αυτόν, τι είναι αυτό που εγώ θα ήθελα σαν Βαγγέλης Παπαδάκης να υπερασπιστώ σε σχέση με τον συγκεκριμένο ρόλο. Αυτό πιστεύω ότι διαφοροποιεί και την κάθε ερμηνεία. Οπότε, αρχικά χτίζω το «αρχιτεκτονικό» κέλυφος που είναι εσωτερικό δικό μου και ό,τι μπορώ να σκεφτώ ότι είναι αυτός ο χαρακτήρας σαν κίνηση και σαν ρυθμός , σαν ενέργεια και σαν ένδυμα. Στη συνέχεια δομώ πως αρχίζει να χτίζεται η δράση του , οι σκέψεις του και οι εντάσεις του, στην ουσία θα λέγαμε ότι αρχιτεκτονίζω τα δραματουργικά χαρακτηριστικά του έργου και του ήρωα . Συνεπώς πιστεύω ότι υπάρχει μια επιστημονική προσέγγιση και στα δύο πράγματα, το επίκεντρο τόσο και της αρχιτεκτονικής όσο και της υποκριτικής είναι ο ανθρώπινος παράγοντας. Όσο βαθύτερη είναι η γνώση για την ανθρώπινη ψυχή, τόσο πιο «ζωντανό» γίνεται αυτό το κέλυφος και τόσο καλύτερος ηθοποιός γίνεσαι.

– Τι σημαίνει Υποκριτική για εσένα;
Είναι τέχνη, είναι τρόπος επικοινωνίας με τους ανθρώπους, αλλά σίγουρα δεν είναι κρύβομαι πίσω από έναν ρόλο ή κρύβομαι πίσω από τις λέξεις, αντιθέτως, σημαίνει απογυμνώνομαι απέναντι από τους θεατές για να μπορέσω να προσφέρω την ψυχή και το σώμα μου ως θυσία στο κοινό που θα έρθει να βιώσει τις λέξεις και τις φράσεις του έργου. Εγώ σαν ηθοποιός οφείλω να καλέσω τον θεατή να βιώσει «κάτι» μέσα από το έργο. Κι αυτό πολλές φορές επιτυγχάνεται. Όσον αφορά εμένα αυτό εκκινεί από μια έντιμη και ειλικρινή πρόθεση για επικοινωνία.

– Τι θα συμβούλευες τον νεότερο εαυτό σου με την εμπειρία που έχεις τώρα;
Να τολμάει περισσότερο να εκτεθεί.

– Τι σου λείπει από το θέατρο σήμερα;
Αισθάνομαι ότι τέχνη του θεάτρου, αλλά και η τέχνη γενικότερα, στρέφεται προς μια εποχή που απεκδύεται τον φορμαλισμό και τον εντυπωσιασμό και κατευθύνεται προ μια ουσία back to the roots. Και όσο είμαστε στην ουσία, τόσο δεν χρειαζόμαστε σκηνικά περίτεχνα. Το χειροκρότημα για εμένα δεν θα πρέπει να αφορά την αρτιότητα και τη βιρτουοζιτέ του ηθοποιού, αλλά το πόσο ειλικρινής και βαθύς μπορεί να είναι στην ερμηνεία του. Για αυτό και η αφετηρία μας χρειάζεται να είναι η ανησυχία μας και το να θέλουμε να πούμε κάτι πολύ σημαντικό.

*Ο Βαγγέλης Παπαδάκης πρωταγωνιστεί στην Έντα Γκάμπλερ σε σκηνοθεσία Δημήτρη Γεωργαλά στο Bios.