Συνεντεύξεις

Συνέντευξη – Κωνσταντίνος Κυριακού

Συνέντευξη στον Περικλή Μπίκο
19/12/22

Τι μπορεί να συμβεί όταν βρεθείς στη λάθος πλευρά της ιστορίας; Και πόσα είσαι διατεθειμένος να κάνεις στον βωμό της ελευθερίας (σου); Αυτή είναι η αφετηρία του “Ay, Carmela!”, του πολυβραβευμένου, κωμικοτραγικού έργου του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα που παρουσιάζει αυτήν τη θεατρική σεζόν η Θεατρική Εταιρεία THEARTES των Κωνσταντίνου Κυριακού και Κατερίνας Μπιλάλη.
Με αφορμή αυτή την παράσταση μιλήσαμε με τον Κωνσταντίνο Κυριακού για τον ρόλο του, γιατί επέστρεψε στο συγκεκριμένο έργο 4 χρόνια μετά την πρώτη επαφή μαζί του αλλά και για την μαγεία του θεάτρου. Τον ευχαριστούμε πολύ.

– Είναι η δεύτερη φορά που καταπιάνεστε με το έργο «Ay, Carmela» του Χοσέ Σάντσις Σινιστέρρα μετά τη μετάφραση που είχατε κάνει το 2019. Τι σας οδήγησε τώρα να επιστρέψετε ξανά στο συγκεκριμένο έργο σκηνοθετώντας το, αλλά και κρατώντας έναν από τους δύο πρωταγωνιστικούς ρόλους;
Μεταφράζοντας το Ay, Carmela! το φθινόπωρο του 2018, ένιωσα να με αγγίζει και να με αφορά σε μεγάλο βαθμό. Από τότε, έχοντας αφήσει ανοιχτούς λογαριασμούς μαζί του, περίμενα την κατάλληλη συγκυρία, για να επανέλθω σε αυτό το έργο, μεταφέροντας τα μηνύματά του με τον τρόπο, με τον οποίον εγώ τα εξέλαβα. Έπειτα από την ίδρυση της θεατρικής εταιρείας THEARTES, που συστήσαμε η Κατερίνα Μπιλάλη και εγώ, και ψάχνοντας ένα έργο που θα λειτουργούσε ως “όχημα” για να εκφράσουμε και να παραστασιοποιήσουμε τις καλλιτεχνικές μας αναζητήσεις και ανησυχίες, τέθηκε από την Κατερίνα ως πρόταση να ανεβάσουμε την Carmela. Φυσικά, το αποδέχτηκα ασυζητητί και έτσι επέστρεψα σε αυτό το έργο, με τα σπουδαία και βαρυσήμαντα θέματα που θίγει.

– Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση «Ay, Carmela».
Η παράστασή μας είναι ένα μανιφέστο Τέχνης κατά της βαρβαρότητας, γεμάτο ευαισθησία, και με ένα αιχμηρό, μαύρο χιούμορ. Το Ay, Carmela! μας είναι μια σπαρακτική απεικόνιση της αγάπης και της απώλειας, είναι μια οδυνηρή μαρτυρία της απανθρωπιάς του πολέμου. Μέσω της παράστασης θίγουμε ζητήματα δημοκρατικών αγώνων, αλληλεγγύης, ελευθερίας, ισότητας, δικαιοσύνης, ηθικής, αξιοπρέπειας, θάρρους, σεβασμού. Επιπλέον, υποδορίως στηλιτεύουμε την εξάλειψη της ελευθερίας έκφρασης, από τη δαμόκλειο σπάθη της λογοκρισίας τού καταπιεστικού δικτατορικού καθεστώτος, που ευτελίζει την Τέχνη και τον Πολιτισμό.

– Χαρακτηριστικό του έργου αποτελεί η έντονη χρήση του κωμικού στοιχείου, κυρίως η λεκτική. Με ποιον τρόπο την ενισχύετε και την προβάλλετε;
Δεδομένου ότι οι δύο ήρωες του έργου είναι δύο περιοδεύοντες ηθοποιοί –στην ελληνική θεατρική ορολογία θα μπορούσαν να αποκαλεστούν “μπουλουκτσήδες”, με την καλή έννοια– στα πλαίσια ενός χονδροειδούς χιούμορ, κάνουν χρήση μιας κωμικής και ενίοτε σκόπιμα άσεμνης γλώσσας, που αποδίδεται με ειρωνεία, γιατί θέλει να αντανακλά σαρκαστικά την εικόνα μιας χώρας που θα μεταβληθεί η ίδια σε μια πραγματική παρωδία. Άλλωστε αυτό το λεκτικό κωμικό στοιχείο, θεωρείται αυθεντικό υλικό που αποτελούσε μέρος της πολιτιστικής παράδοσης που καλλιεργήθηκε στο πέρασμα των αιώνων σε όλους τους περιοδεύοντες θιάσους στην Ευρώπη. Οι παραλλαγές του χιουμοριστικού στοιχείου στην παράσταση βασίζονται στη δυναμική της αντίθεσης. Οι διάλογοι παίζουν σχεδόν συνεχώς με κλασικά στοιχεία της λαϊκής κωμωδίας όπως γλωσσικές αντιστροφές, υιοθέτηση μιας χαμηλής ή και σκατολογικής συνδήλωσης, μα και το διφορούμενο του σημαίνοντος και του σημαινομένου.

– Ποια είναι η διαχρονική αξία του κειμένου του Σινιστέρρα;
Η διαχρονική του αξία οφείλεται στο ότι πρόκειται για ένα έργο αντιφασιστικό, ένα έργο αδελφοποίησης, ένα έργο που μιλάει για την Ελευθερία, τη Δημοκρατία, την Ισότητα, τη Δικαιοσύνη· αξίες δηλαδή που θα περίμενε κάποιος να είναι δεδομένες και συνυφασμένες με τον άνθρωπο, καθώς είναι αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα, που όμως στην πραγματικότητα δεν είναι, και έτσι πρέπει ο καθένας και η καθεμιά να αγωνιστεί για να τα διεκδικήσει και να τα αποχτήσει. Το έργο, επιπλέον, μολονότι αναφέρεται στον Ισπανικό Εμφύλιο, είναι μάλλον ένα έργο για το Θέατρο κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου· δηλαδή το Ay, Carmela! είναι αυτό που αποκαλείται ένα έργο του “θεάτρου υπό πόλεμο” (theater under war) ή ακόμα καλύτερα του “θεάτρου υπό εμφύλιο πόλεμο” (theater under civil war). Επιπροσθέτως, είναι ένα έργο πολιτικού θεάτρου που, μέσα από τη λαϊκότητα των δύο ηρώων του, καταδεικνύει την πολυπλοκότητα της ανθρώπινης κατάστασης που είναι ικανή, υπό οριακές συνθήκες και για τον ηρωισμό αλλά και για τον εξευτελισμό.

– Πιστεύετε ότι το έργο αυτό έχει προεκτάσεις στο σήμερα; Αν ναι, ποια μηνύματα θέλετε να περάσετε στους θεατές;
Φυσικά και έχει! Το βασικό μήνυμα του έργου είναι ότι παντού και πάντα, σε όλες τις εποχές και σε όλους τους λαούς, ελλοχεύει ο κίνδυνος της ιστορικής αμνησίας· ή μάλλον όλα τα έθνη έχουν πάθει συλλογική αμνησία! Επίσης, το έργο αναφέρεται στην αξιοπρέπεια γενικώς, στην αξιοπρέπεια και των ζωντανών αλλά και των νεκρών, διότι η αξιοπρέπεια των νεκρών χάνεται όταν λησμονιούνται οι αγώνες που έδωσαν και το αίμα που έχασαν, προκειμένου να ζήσουν οι επόμενές τους γενιές σε έναν καλύτερο κόσμο. Κατά αυτόν τον τρόπο, οι νεκροί “βιώνουν” έναν δεύτερο θάνατο, καθόσον έχουν περάσει στη λήθη των ζωντανών.
Με την παράστασή μας κρούουμε –μεταξύ άλλων– τον κώδωνα του κινδύνου να μην νοσήσει το κοινό μας από την “αμνησιακή αφασία”, στην οποία το οδηγούν τα διάφορα ΜΜΕ, προκειμένου να δυσκολεύονται να επαναφέρουν στη μνήμη τους γεγονότα, καταστάσεις, ανθρώπους, συμπεριφορές, και γενικά να μην ψάχνουν και πολύ τα πράγματα. Επιπλέον, επιδιώκουμε να προτρέψουμε το κοινό να αναλογιστεί πως το γεγονός ότι κάτι συνέβη “αλλού”, σε κάποιους “άλλους”, δεν συνεπάγεται αυτομάτως ότι δεν μας αφορά και δεν μας ενδιαφέρει, ούτε και ότι δεν μπορεί να συμβεί και εδώ, σε εμάς.

– Υποδύεστε τον Παουλίνο. Ποια στοιχεία του ρόλου σας έκαναν να θέλετε να τον υποδυθείτε;
Ο Παουλίνο είναι ένας δειλός, φοβιτσιάρης, μετριοπαθής, βολεψάκιας, φιλοτομαριστής, που καταντάει να ζει μια ζωή νεκρή, και να περιφέρεται σε ένα ερειπωμένο θέατρο σαν ένα φάντασμα του εαυτού του. Οπωσδήποτε ενδιαφέρον ρόλος υποκριτικά. Μολαταύτα, δεν είναι ο χαρακτήρας τού Παουλίνο που με έκανε να θέλω να τον υποδυθώ, αλλά οι καταστάσεις τις οποίες βιώνει και μέσα στις οποίες αναγκάζεται να επιβιώνει.

– Πως έχει εξελιχθεί η συνεργασία σας με την Κατερίνα Μπιλάλη μέσα στο πέρασμα των χρόνων;
Με την Κατερίνα ανακαλύψαμε ότι έχουμε κοινούς προβληματισμούς, κοινά οράματα, παρόμοιες καλλιτεχνικές ανησυχίες, παραπλήσιους τρόπους έκφρασης, μόνο που –ευτυχώς– ακολουθούμε διαφορετικές ατραπούς επίτευξης του στόχου μας. Αυτή η διαφοροποίηση είναι εκείνη που βοηθάει την εξελικτική πορεία της επιτελεστικής απόδοσης των παραστάσεών μας. Η αρχική συγκρουσιακή κατάσταση οδηγεί σε ένα λυσιτελές αποτέλεσμα, ολοκληρωμένο και πλήρως ανταποκρινόμενο στην αρχική στοχοθεσία της ιδέας, πάνω στην οποία βασίστηκε η εκάστοτε επιλογή μας.

– Ως THEARTES έχετε καταπιαστεί μέχρι τώρα με έργα διαφορετικού ρεπερτορίου. Ποιο στίγμα θέλετε να αφήσετε στον χώρο του θέατρου και μέχρι πού φτάνουν τα όνειρά σας;
Στη Θεατρική Εταιρεία THEARTES έχουμε ως βασικές επιδιώξεις μας την ανάδειξη άγνωστων πτυχών της παγκόσμιας και εγχώριας θεατρικής παραγωγής, τη σύζευξη σύγχρονων και παλαιότερων μορφών έκφρασης, τον πειραματισμό σε ήδη γνωστά έργα σεβόμενοι το κειμενικό υλικό, την έρευνα προκειμένου να εφευρεθούν νέες δραματικές φόρμες, την εμπλοκή τού θεατή στη μυθοπλασία, τη μεταθεατρικότητα, την αμφισβήτηση του μύθου και του παραδοσιακού χαρακτήρα, το άρρητο, το αινιγματικό.

Ως στίγμα στις παραστάσεις μας έχουμε το “παιχνίδισμα” και την “εναλλαγή” των θεατρικών ειδών, αποτυπώνοντας την ανησυχία μας αναφορικά με τις δραματικές μορφές. Ενώ, το μότο μας είναι: το Θέατρο είναι το σημείο τομής μεταξύ πραγματικότητας και επιθυμίας, είναι μια μεταθεατρική περιοχή όπου η μυθοπλασία γίνεται πραγματικότητα, όπου όλα είναι δυνατά να συμβούν, επειδή όλα μπορούν να συμβούν σε ένα θέατρο, ακριβώς επειδή είναι Θέατρο.

Όσον αφορά στα όνειρά μας –για καλή μας τύχη– δεν τα έχουμε οριοθετήσει, για αυτό και δεν ξέρουμε μέχρι πού φτάνουν. Τα όνειρά μας υπάρχουν, μεταλλάσσονται, μεταβάλλονται, διαφοροποιούνται, εξελίσσονται, δεν είναι στάσιμα, δεν είναι νεκρά· τα όνειρά μας είναι ζωντανά!

– Τι είναι αυτό που πιστεύετε ότι έχουν ανάγκη οι θεατές ερχόμενοι στο θέατρο;
Δεν μπορώ να γνωρίζω τι έχει ανάγκη να δει το κοινό ερχόμενο στο θέατρο. Αυτό που μπορώ να γνωρίζω είναι το τι θεωρώ εγώ ότι οφείλω να προσφέρω στο κοινό που εξέρχεται από το θέατρο. Εκτός από την ψυχαγωγία, δηλαδή την “αγωγή της ψυχής”, επιδιώκουμε μαζί με την Κατερίνα, το κοινό μας, έχοντας παρακολουθήσει μια παράστασή μας, να έχει λάβει αρκετή πνευματική τροφή για σκέψη και προβληματισμό, δηλαδή “δουλειά για το σπίτι”. Το κοινό χρειάζεται να ταρακουνηθεί, να αφυπνιστεί, να διασκεδάσει, να κλάψει και να γελάσει, να θέσει τον εγκέφαλό του σε λειτουργία, αλλά και να του διανοιχθούν καινούργια μονοπάτια σκέψης και γνώσης. Το Θέατρο δεν έχει μία και μοναδική αποστολή, ούτε είναι μονοσήμαντο, μονοδιάστατο και μονοκόμματο.

– Θεωρείτε πως το καλό θέατρο μπορεί εν τέλει να μας βοηθήσει να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι και με ποιον τρόπο;
Φυσικά και μπορεί! Με έναν τρόπο μαγείας μαγικό… δηλαδή με έναν τρόπο θεατρικό. «It’s magic!», όπως έλεγε και ο Σαίξπηρ.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.