Συνέντευξη Κώστας Δελακούρας: “Είμαστε μια γενιά που ποτέ δεν παραδέχτηκε αυτό που της συμβαίνει”
Συνέντευξη στην Νατάσσα Μαχπούπ
08/11/24
Η πρώτη μου επαφή με τον κόσμο του Κώστα Δελακούρα και της Άννας Ετιαρίδου ήταν το 2018 με τους “Επισκέπτες του Δεκαπενταύγουστου” μιας αγαπημένης παράστασης μέσα στο πέρασμα των χρόνων. Με την καινούρια τους παράσταση μας καλούν να πάρουμε μέρος στο πιο αποκαλυπτικό Reunion της γενιάς τους!
«Οι Υπάκουοι ή Reunion» είναι ένα έργο απόλυτα σύγχρονο, εμπνευσμένο από τα γεγονότα της ζωής μας τα τελευταία τριάντα χρόνια, που θα κάνει τους θεατές να γελάσουν, να συγκινηθούν, να αναρωτηθούν πάνω σε θέματα που μας αφορούν όλους και τελικά, να φύγουν από το θέατρο, θέλοντας να απαντήσουν στο καίριο και επίμαχο ερώτημα που θέτει η συγγραφέας: «Τι θα αφήσουμε πίσω μας;» Ένα ερώτημα που απασχολεί διαχρονικά όλες τις γενιές!
Με αφορμή αυτή την παράσταση που παίζεται στο Θέατρο Βαφείο η Νατάσσα Μαχπόυπ μίλησε με τον Κώστα Δελακούρα, σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή της παράστασης για όλες τις θεματικές και τους προβληματισμούς που θέτει η παράσταση όπως η ενδοσκόπηση που χρειάζεται να κάνουμε, για την κρίση αξιών της κοινωνίας μας, αλλά και για μια γενιά που ποτέ δεν βρήκε τα πατήματά της σε μια συνέντευξη που επιβάλλεται να διαβάσετε.
– Στο έργο με αφορμή ένα Reunion μεταξύ φίλων οι ήρωες κάνουν μια ενδοσκόπηση όπου μέσα από αυτή βλέπουν τους εαυτούς τους τότε… Πιστεύετε στην δύναμη της ενδοσκόπησης;
Είναι κάτι που το κάνετε κι εσείς, το να προσπαθείτε να εξηγήσετε τη ζωή, τις επιλογές και την πορεία της γενιάς σας;
Σε κάθε άνθρωπο πιστεύω έρχεται η στιγμή – μπορεί να είναι διαφορετική η ηλικία ή η συγκυρία όταν θα συμβεί στον καθένα, αλλά πάντα έρχεται – που κοιτάζει πίσω του και μπροστά του και κάνει έναν απολογισμό νιώθοντας πως έχει ακόμα λίγο δρόμο να διανύσει. Τότε, ο χρόνος σταματάει για λίγο και αρχίζει η ενδοσκόπηση! Ποιος ήσουν και ποιος είσαι τώρα; Τι έζησες και τι ξέχασες; Τι τόλμησες και τι φοβήθηκες; Και πολλά ακόμα… πολλά…! Εκείνη, λοιπόν, τη στιγμή, αν φανείς γενναίος, αν δεν «μπουκώσεις» με ψέματα τον εαυτό σου, η ενδοσκόπηση θα είναι μια πηγή γνώσης και σοφίας (σοφίας ζωής), μα προπάντων θα είναι μια ανανεωτική στιγμή!
Νομίζω μου έχει συμβεί κι εμένα.. και με αφορμή το έργο της Άννας Ετιαρίδου, η ενδοσκόπηση ξέφυγε από τα στενά πλαίσια του εαυτού μας, ξέφυγε από το «εγώ» και άγγιξε αυτό που αποκαλούμε «εμείς». Εμείς! Εμείς εδώ και τώρα! Εμείς, η γενιά μου! Εμείς!
Αν, λοιπόν, έχεις αγωνία για όλα όσα συμβαίνουν γύρω σου, αν σε πληγώνει ο δρόμος που έχει πάρει η κοινωνία και ο κόσμος μας, η ενδοσκόπηση στο «εμείς» είναι αναπόφευκτή ακόμα κι αν σε πληγώνει. Αν όμως νιώθεις καλά μέσα σε όλο αυτό, ε, τότε δεν μπορείς να φτάσεις τέτοιες πνευματικές ηδονές. Είναι και αυτό ένα είδος αναπηρίας, θα έλεγα.
– Ποιος είναι για εσάς ο ρόλος του σκηνοθέτη; Εμπνέεστε και από τους ίδιους τους ηθοποιούς ή θεωρείτε ότι εμπνέονται εκείνοι από εσάς;
Πάντα εμπνέομαι από τους ηθοποιούς. Το θέατρο είναι οι ηθοποιοί και ο σκηνοθέτης βρίσκεται εκεί για να τους βοηθήσει. Ο σκηνοθέτης δεν πρέπει να ξεχνάει πως οι ηθοποιοί είναι αυτοί που θα παίξουν στο τέλος. Για μένα ο σκηνοθέτης στην πρόβα είναι ο θεματοφύλακας του συγγραφέα και μαζί ο «δίκαιος κριτής» που ενθαρρύνει και στηρίζει τους ηθοποιούς σε κάθε προσπάθειά τους. Το κλειδί είναι η εμπιστοσύνη.
– Σας αρέσει να ασχολείστε σκηνοθετικά με έργα νέων συγγραφέων και πώς είναι να συνεργάζεστε θεατρικά με την Άννα Ετιαρίδου;
Μου αρέσει να ασχολούμαι με καλά έργα! Το «νέο» δεν είναι απαραίτητα καλό, αλλά το καλό έργο, έχει πάντα μέσα του κάτι νεανικό, κάτι που σε ανανεώνει. Η συνεργασία με την Άννα, έχει φτάσει πια σε επίπεδα που επικοινωνούμε μ’ ένα βλέμμα, με μια σιωπή… Θα έλεγα πως μιλάμε την ίδια «θεατρική γλώσσα» και αυτό μόνο καλό είναι. Διαφωνούμε κιόλας και μάλιστα έντονα, αλλά πάντα για το καλύτερο της παράστασης!
– Σκηνοθετικά σας ελκύει να καταπιάνεστε με κωμωδίες ή δράματα; Κατά τη γνώμη σας ποιος είναι ο ρόλος της σάτιρας; Θεωρείτε ότι σατιρίζετε τα κακώς κείμενα μέσα στην παράσταση;
Θα έλεγα δράματα. Σ’ ένα δράμα απολαμβάνω τις παραστάσεις, αλλά και τις πρόβες, ενώ η κωμωδία τις μεγάλες στιγμές της, σου τις «χαρίζει» στις παραστάσεις. Με λίγα λόγια θεωρώ πως αν με βάλουν να διαλέξω, πάντα θα επιλέγω τα ακραία συναισθήματα!
Η σάτιρα στην ελληνική κουλτούρα υπάρχει από τότε που γεννήθηκε αυτό που αποκαλούμε σήμερα «Θέατρο». Νομίζω πως είναι ένα διαχρονικό στοιχείο της καθημερινότητας του λαού μας και ένας τρόπος να «αντέχουμε» τα πράγματα.
Ναι, η καλή σάτιρα πρέπει να υπάρχει και προσφέρει πολλά σε κάθε εποχή. Όσο για την παράστασή μας, όπως μας έχουν πει και πολλοί θεατές, το έργο έχει στον πυρήνα του πολύ καυστικό χιούμορ και μια υποδόρια σάτιρα υψηλού επιπέδου που «ξεγυμνώνει» πολλά στοιχεία της εποχής μας και της γενιάς μας.
– Θεωρείτε την αλήθεια ως μέσο κάθαρσης των θεατών;
Απόλυτα! Μόνο η αλήθεια προκαλεί κάθαρση!
– Ποια είναι τα μηνύματα που θέλετε να λάβει ο θεατής μέσα από την παράστασή σας;
Θέλουμε ο θεατής να δει με καθαρό βλέμμα την παράσταση και να κρίνει ελεύθερα. Αλλά το πιο σημαντικό μήνυμα το έργου και της παράστασης είναι πως έχουμε ένα χρέος: να κάνουμε τους επόμενους ανυπάκουους και όταν κάνουν και αυτοί με τη σειρά τους το δικό τους reunion να είναι περήφανοι για τις μέρες που έζησαν!
– Θεωρείτε ότι υπάρχει κρίση αξιών στις μέρες μας και πώς αυτό μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Αυτό πια είναι μια καθολική διαπίστωση! Όλοι το βλέπουμε και όλοι το ζούμε στην ανελέητη πραγματικότητά μας. Είναι κάτι που μας τρομάζει, μας συνθλίβει και σιγά σιγά μας καταπίνει. Στηρίζεται στην μετριότητα (και στην αποθέωση των μέτριων σε κάθε τομέα της δημόσιας ζωής) και στην συστημική παραπληροφόρηση της κοινωνίας. Η αντίδραση για ν’ αντιμετωπιστεί όλο αυτό έχει δειλά-δειλά αρχίσει και ας μην είναι ακόμα ορατή σε εμάς. Η ιστορία μάς διδάσκει πως μικροί πυρήνες (θεματοφύλακες του διαφωτισμού θα τους έλεγα, αν και ακούγεται βαρύγδουπος αυτός ο τίτλος) μέσα από μια δική τους προσπάθεια να επιβιώσουν και να πορευτούν μέσα σε αυτή πραγματικότητα, θελητά και άθελά τους λειτουργούν αναζωογονητικά! Και πώς λειτουργούν αναζωογονητικά; Αναδιατυπώνοντας μέσα από τη δική τους γλώσσα τις μεγάλες σκέψεις και ιδέες της ανθρωπότητας. Η πολύτιμη παρακαταθήκη που αφήνουν – είναι αυτό που θα βρουν οι άνθρωποι για να κρατηθούν, όταν όλο αυτό γύρω μας θα καταρρέει με πάταγο! Ένα τέτοιος θεματοφύλακας στην ελληνική κοινωνία, είναι κι ένα σημαντικό μέρος από αυτό που αποκαλούμε σήμερα ελληνικό θέατρο!
– Τι σημαίνει για εσάς ενωμένος λαός και με ποια μέσα μπορεί να επιτευχθεί αυτό;
Ενωμένος λαός 100 % δεν μπορεί να υπάρξει και νομίζω δεν έχει υπάρξει και ποτέ στην Ιστορία. Εκτός αν ανεβάσουμε κατακόρυφα τη μόρφωση και την κριτική σκέψη κάθε πολίτη. Μόνο μικρές μειοψηφίες που εμπνέουν τις κοινωνίες μπορούν να υπάρξουν και να συσπειρώσουν μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας ανοίγοντας δρόμους!
– Θεωρείτε ότι γίνονται επαναστάσεις; Πιστεύετε ότι υπάρχουν παραστάσεις που να ασκούν κριτική στα υπάρχοντα καθεστώτα και τα κατεστημένα;
Φυσικά και γίνονται! Κάθε μέρα! Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχει ακόμα αυτός ο τόπος. Ναι, πολλές και καλές παραστάσεις ασκούν κριτική, κάποιες το κάνουν πολύ πετυχημένα και κάποιες λιγότερο, δεν έχει και τόση σημασία αυτό όμως, γιατί στο τέλος πάντα κάτι μικρό ή μεγάλο παίρνει ο θεατής μαζί του. Άλλωστε αυτός δεν είναι και ένας από τους ζωτικούς λόγους ύπαρξης της Τέχνης;
– Θεωρείτε ότι ο σοσιαλισμός ως ιδεολογία μπορεί να εφαρμοστεί πρακτικά στον σημερινό κόσμο;
Ναι, φυσικά και μπορεί! Πριν μερικούς αιώνες η ζωή ήταν χειρότερη για τους περισσότερους ανθρώπους, αυτό άλλαξε σιγά-σιγά και θ ́ αλλάξει και περισσότερο. Δεν είναι εύκολο, ούτε άκοπο. Είναι όμως εφικτό!
– Μπορείτε να μας πείτε πως κρίνετε το πολιτικό σκηνικό όπως έχει διαμορφωθεί; Τι χρειάζεται κατά τα γνώμη σας για να αλλάξουν τα πράγματα;
Το πολιτικό σκηνικό είναι απλά ένας καθρέφτης, μια αποτύπωση των «κυρίαρχων αξίων» της κοινωνίας μας! «Τυχοδιωκτισμός» και «αρχοντοχωριατισμός» σε άριστη συνεργασία με τους θεσμούς με στυγνούς όρους μαφιοκρατίας.
– Τι χρειάζεται για ν’ αλλάξουν τα πράγματα;
Πραγματική ενημέρωση από την 4η εξουσία και δικαιοσύνη, αλλιώς μια καταστροφή. Μια καταστροφή η οποία έρχεται δυστυχώς και πάλι καταπάνω μας.
– Ποιος κατά τη γνώμη σας είναι ο ρόλος της γενιάς σας στη διαμόρφωση του πολιτικού σκηνικού της χώρας μας; Θεωρείτε ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων έχουν κατανοήσει πλήρως τις ανάγκες της εποχής τους;
Η γενιά μου ακόμα δεν έχει βρει τον ρόλο της στο πολιτικό σκηνικό. Εκτός από κάποιους που βολεύτηκαν στο σύστημα των πατεράδων τους και έχουν χάσει κάθε δυνατότητα αναμόρφωσης. Αν και νεότεροι εκφράζουν μόνο το παλιό και αυτό ως κακό αντίγραφο. Όχι, η πλειοψηφία βρίσκεται σε σύγχυση.
– Θεωρείτε ότι ο ελληνικός λαός μαθαίνει από τα λάθη του και κάνει γενικά ενδοσκόπηση;
Ένα μέρος του λαού ναι, ένα άλλο μέρος -και νομίζω το μεγαλύτερο- όχι, δεν μαθαίνει. Η ενδοσκόπηση είναι στοιχείο ενός ενηλικιωμένου χαρακτήρα και η ελληνική κοινωνία σε πολλά θέματα δεν έχει ακόμα ενηλικιωθεί.
Κλείνοντας την πολύ ωραία συζήτηση μαζί σας και με αφορμή την τελευταία ερώτησή σας, επιστρέφω στη δική μου γενιά και την ενδοσκόπηση που ακόμα δεν έχουμε συλλογικά κάνει, γιατί όπως λέμε και στην παράσταση, είναι «μια γενιά που ποτέ δεν παραδέχτηκε αυτό που της συμβαίνει».
Σας ευχαριστώ για τις πραγματικά πολύ ωραίες ερωτήσεις σας που πυροδότησαν πολλές σκέψεις που θα ήθελα να εκφράσω!
Κώστας Δελακούρας
Σκηνοθέτης και ηθοποιός της παράστασης
“Οι Υπάκουοι ή Reunion” της Άννας Ετιαρίδου