Συνέντευξη Μαίρη-Έλεν Νέζη
Η Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής επανέρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών με μια νέα παραγωγή της αριστουργηματικής όπερας του Claudio Monteverdi, “Η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα”. Στο πόντιουμ ο Γιώργος Πέτρου, ένας από τους κορυφαίους Έλληνες μαέστρους με λαμπρή διεθνή παρουσία, ενώ την σκηνοθεσία υπογράφει η διακεκριμένη σκηνοθέτις και διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάννα Κάλμπαρη. Συμμετέχουν 11 κορυφαίοι Έλληνες σολίστ, με επικεφαλής τον βαρύτονο Τάση Χριστογιανόπουλο και την μεσόφωνο Μαίρη Ελεν Νέζη, οι οποίοι έχουν διαπρέψει στους ομώνυμους ρόλους σε μεγάλα θέατρα στο εξωτερικό.
Πάντα δραστήρια και πολυσχιδής, η πολυαγαπημένη Καμεράτα-Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής φροντίζει για ένα μαγευτικό ηχητικό περιβάλλον, μέσα από τους εξωτικούς ήχους των μουσικών οργάνων της εποχής του πρώιμου Μπαρόκ.
Ο “Οδυσσέας” του Monteverdi παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1640, με μεγάλη επιτυχία. Μετά από μια σειρά αναβιώσεων, το έργο χάθηκε μέχρι τις αρχές του 20αι όπου το χειρόγραφο εκδόθηκε για πρώτη φορά. Φυσικά, οι μουσικολογική γνώση των αρχών του 20ου αι. δεν επέτρεψε να αποκωδικοποιηθεί η αριστουργηματική, αλλά στενογραφική παρτιτούρα του έργου με αποτέλεσμα η όπερα να θεωρηθεί ημιτελής. Ωστόσο, η πολύτιμη γνώση της ιστορικής ερμηνευτικής που άνθισε στο τέλος του 20ου αι και σήμερα πια αποτελεί σύγχρονη κατάκτηση, επέτρεψε να αποδοθεί στο έργο η πραγματική του αξία, καθιστώντας το ως ένα από τα πλέον πρωτοποριακά και μεγαλειώδη έργα του οπερατικού ρεπερτορίου και τοποθετώντας τον Monteverdi στο βάθρο των σημαντικότερων μουσικών δραματουργών όλων των εποχών.
Ο μεγάλος Ιταλός συνθέτης, επηρεασμένος από του αρχαίο θέατρο, μελοποιεί με συγκλονιστικό τρόπο την αρχετυπική ομηρική ιστορία του “ταξιδιού του ήρωα”, ζωντανεύοντας αριστοτεχνικά τα αιώνια σύμβολα του Ομήρου.
Η σύγχρονη πραγματικότητα που μέσω της πανδημίας έχει οδηγήσει τον κόσμο μια αδιανόητη ως τώρα κοινωνική συνθήκη, δεν θα μπορούσε να αφήσει ανεπηρέαστη την Μαριάννα Κάλμπαρη, που μέσα από τη σκηνοθετική της ματιά δημιουργεί ένα σχόλιο για αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στις ζωές μας.
Η σπουδαία μεσόφωνος Μαίρη Έλεν Νέζη έχει εμφανιστεί σε σημαντικά διεθνή φεστιβάλ και έχει πρωταγωνιστήσει σε λυρικά θέατρα της Ευρώπης και της Αμερικής, όπως η Όπερα του Μονάχου, η Όπερα της Φερράρα, το Βασιλικό Θέατρο Μαδρίτης, το Εθνικό Θέατρο Σάο Κάρλος, το Θέατρο των Ηλυσίων Πεδίων, το Κάρνεγκυ Χολ κ.ά. Το καλοκαίρι του 2019 την απολαύσαμε στην Μπαρόκ Όπερα Αλτσίνα στον ρόλο του Ρουτζέρο. Φέτος επιστρέφει πάλι στο Ηρώδειο με την όπερα του Claudio Monteverdi, “Η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα”. Μεταξύ προβών βρήκε λίγο χρόνο για να μας απαντήσει σε μια μίνι συνέντευξη για το έργο. Την ευχαριστούμε πολύ και της ευχόμαστε κάθε επιτυχία.
-Πέρυσι σας απολαύσαμε στο ρόλο του Ρουτζέρο στη Μπαρόκ Όπερα Αλτσίνα. Φέτος, υποδύεστε την Πηνελόπη στην όπερα του πρώιμου Μπαρόκ Η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα. Θέλετε να μας μιλήσετε για το νέο σας ρόλο; Αντιμετωπίσατε δυσκολίες στην εξερεύνηση του χαρακτήρα της Πηνελόπης;
Η όπερα “Η επιστροφή του Οδυσσέα στην πατρίδα” του Κλάουντιο Μοντεβέρντι είναι ένα έργο με βαθύ συμβολισμό που μιλάει για την ευθραυστότητα της ανθρώπινης φύσης. Ο πρόλογος του έργου μας βάζει με άμεσο τρόπο στην ουσία της υπόθεσης. Η Umana fragilita , η εύθραυστη ανθρώπινη φύση, ξεγυμνώνεται από τον Χρόνο, την Τύχη και τον Έρωτα που ορίζουν τα πάντα τη ζωή. Αμέσως μετά η ιστορία αρχίζει. Η Πηνελόπη, παίρνοντας τη θέση της umana fragilita, νιώθει απελπισία, εγκατάλειψη και οργή. Επί 20 χρόνια προσπαθεί να διατηρήσει μέσα της την ελπίδα ότι ο άντρας της, ο Οδυσσέας, θα επιστρέψει μια μέρα, ενώ όλοι οι άλλοι προσπαθούν να την πείσουν για το αντίθετο. Μόνο η τροφός Ευρύκλεια συμπάσχει μαζί της και την συμπονά, Την ίδια στιγμή το παλάτι λεηλατείται από τους ανήθικους, φιλάργυρους και δολοπλόκους μνηστήρες που σκοπό έχουν να πάρουν τη θέση του Οδυσσέα στο παλάτι και πιέζουν ασφυκτικά την Πηνελόπη να αποφασίσει ποιον από αυτούς θα διαλέξει. Η Πηνελόπη μηχανεύεται τρόπους να καθυστερήσει την απόφασή της αλλά ο χρόνος την πιέζει. Κι εκείνη ακριβώς τη στιγμή της απόλυτης απελπισίας της έρχεται η κάθαρση, ο Οδυσσέας εμφανίζεται και με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς νικά το κακό και ξαναπαίρνει τη θέση του στη ζωή, την καρδιά της Πηνελόπης και το θρόνο του. Η πίστη, η ελπίδα, ο έρωτας νικούν το κακό.
Η Πηνελόπη συμβολίζει την ψυχική δύναμη,την πίστη και την αισιοδοξία που όλοι πρέπει να αναζητούμε μέσα μας. Ο Μοντεβέρντι έχει αποδώσει τόσο αριστοτεχνικά τον χαρακτήρα και όλη την εσωτερική πάλη της Πηνελόπης που σε οδηγεί άμεσα στον εσωτερικό της κόσμο και αγγίζει το συναίσθημα από τα πρώτα λόγια του συγκλονιστικού της μονολόγου.
– Μπορούν να βρουν αντίκρισμα στην εποχή μας τα σύμβολα του Ομηρικού ταξιδιού;
Το ταξίδι του Οδυσσέα είναι στην ουσία ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Ο άνθρωπος που περιπλανιέται στη ζωή, περνάει δυσκολίες, αποκτάει εμπειρίες, παλεύει με τις αντιξοότητες και πάντα λαχταρά την επιστροφή στη βάση του και την ψυχική του ηρεμία. Κάθε άνθρωπος μπορεί να ταυτιστεί με τον Οδυσσέα, την Πηνελόπη όπως και να αναγνωρίσει στοιχεία του εαυτού του και στους άλλους χαρακτήρες του έργου.
– Το Ομηρικό ταξίδι μπορεί να κάνει ένα σχόλιο για αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στις ζωές μας;
Η Οδύσσεια μιλάει για την επιστροφή μετά από μια μεγάλη περιπέτεια-και δείχνει ότι όσο κι αν είναι γλυκειά, είναι και επώδυνη για όλους. Ας οπλιστούμε με υπομονή κι ας έχουμε πάντα την Τέχνη στη ζωή μας γιατί η τέχνη μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, τον φόβο, τα προβλήματα, τις στενοχώριες. Μας δίνει αισιοδοξία και ψυχική δύναμη.
Της Κατερίνας Δημητρακοπούλου, 03/08/20
Επιμέλεια: Περικλής Μπίκος