Τα διαφορετικά πρόσωπα του διαδικτυακού εθισμού

Άρθρο από την Αθηνά Καμηλέλλη
Επιμέλεια κα Κέλλυ Ιωάννου, Διευθύντρια του Διεθνούς Ινστιτούτου για την Κυβερνοασφάλεια (CSI INSTITUTE) και Κλινική Εγκληματολόγος.

Υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι να ξεφύγεις από την πραγματικότητα. Το διαδίκτυο είναι από τους πιο εύκολους και πιο συνηθισμένους, σε αυτό θα απορροφηθούμε και θα ξεχαστούμε, καθώς καλύπτει ψυχολογικές ανάγκες και ανασφάλειες μας, προσφέροντας μας παράλληλα μια άνεση.

Πώς φτάνουμε στον εθισμό;
Με την ανεξέλεγκτη χρήση του. Συγκεκριμένες δραστηριότητες και συμπεριφορές γίνονται εξάρτηση, με αποτέλεσμα την αποκοπή από τη καθημερινότητα και την αλλαγή στις προτεραιότητές μας. Ο διαδικτυακός εθισμός παίρνει μορφές διαφορετικές για τον καθένα ξεχωριστά.

Ποια πρόσωπα κρύβει ο εθισμός;

• Cybersex ή διαδικτυακός σεξουαλικός εθισμός
Εννοούμε ερωτική επαφή και συνομιλία μέσω chat rooms, online παιχνίδια ρόλων και βίντεο, παρακολούθηση, αγορά ή πώληση πορνογραφικού υλικού. Όλα αυτά με απόσταση οθόνης, με εικονική σεξουαλική επαφή, χωρίς ΕΠΑΦΗ.

• Διαδικτυακές σχέσεις
Τα social media και η ανωνυμία του διαδικτύου είναι αρκετά ελκυστικά. Έτσι, η αναζήτηση “εικονικών εραστών” είναι μια «γοητευτική» λύση. Η ανταλλαγή μηνυμάτων θα γίνει μέσω chat σε social media (messenger, Instagram), διαδικτυακά παιχνίδια, e-mail κ.τ.λ. Αυτό ίσως εξελιχθεί σε σχέση. Μπορείς, ωστόσο να σχετιστείς με τον άλλον μόνο από μια οθόνη;

• Social media
Μία μορφή εθισμού που αν παρατηρήσουμε τους εαυτούς μας την εντοπίζουμε και σε εμάς σε έναν μικρό ή μεγαλύτερο βαθμό, λόγω της όλο και μεγαλύτερης απήχησης του Instagram, Tik-tok και Facebook. Περισσότεροι από 800.000.000 άνθρωποι χρησιμοποιούν το Instagram. Πώς γίνεται αυτό; Η αίσθηση της ικανοποίησης αλλά και της ευφορίας που δημιουργείται από τις προβολές, ειδοποιήσεις και τα ”likes” που λαμβάνει κανείς, δεν διαφέρει από αυτήν που προκαλούν άλλες εξαρτήσεις (κάπνισμα, φαγητό, τζόγος).

• Διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια
Ο τζόγος, το πόκερ, τα διάφορα παιχνίδια του καζίνο και τα στοιχήματα σε αθλητικές ομάδες, νικητές διαγωνισμών ή αγώνων γίνεται μια διέξοδος…online. Η ανάγκη να αποκτήσουν περισσότερα λεφτά ή να πάρουν πίσω όσα έχασαν, μετατρέπεται σε εθισμός. Μπορεί ανενόχλητος κανείς να ποντάρει, χωρίς να δεχθεί κανένα αρνητικό σχόλιο εις βάρος του, να κερδίσει χρήματα και να φτάσει σε υψηλό επίπεδο. Με τι κόστος; Με την απώλεια χρόνου και χρημάτων. Παράλληλα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ έχει συνδεθεί με τον online τζόγο, τόσο σε άντρες όσο και σε γυναίκες.

• Online αγορές
Η λύση των διαδικτυακών αγορών είναι βολική και τα ηλεκτρονικά καταστήματα αυξάνονται. Η αναζήτηση φθηνών αγορών και σπάνιων προϊόντων της προτίμησης του καθενός είναι δελεαστική. Στην περίπτωση του εθισμού καταλήγει ένα είδος καταναλωτικής μανίας, μιας ατελείωτης δίψας για αγορές και της ικανοποίησης που προσφέρουν.

• Υπερφόρτωση πληροφοριών
Μέσω e-mails ή ιστοσελίδων γίνεται μια περιήγηση στο διαδίκτυο με στόχο την αναζήτηση πληροφοριών και βάσης δεδομένων. Γεννιέται μια εμμονική ανάγκη συνεχής παρακολούθησης ή ανανέωσης πληροφοριών για όλα. Ο άνθρωπος που εθίζεται σε αυτήν την υπέρ-πληροφόρηση επιθυμεί να ενημερώνετε για τα πάντα και χάνεται μέσα στην διασκορπισμένη και χαοτική πληροφορία του διαδικτύου.

• Video games ή gaming disorder
Μια ψυχική διαταραχή, όπως αναγνωρίστηκε από τον ΠΟΥ το 2018. Το διαδίκτυο είναι γεμάτο από κάθε μορφής παιχνίδια που κάποιος επιθυμεί. Από online δωρεάν παιχνίδια, παιχνίδια για download χωρίς να χρειάζεται ίντερνετ, διαδραστικά, ατομικά, παιχνίδια με φίλους με τη δυνατότητα να συνομιλήσεις μαζί τους, μέχρι και παιχνίδια ρόλων ή εικονικής πραγματικότητας. Τα πιο δημοφιλή και εθιστικά για τους παίκτες θεωρούνται τα MMORPG (Massively Multiplayer Online Role-playing Game). Αυτά παίζονται από πολλούς παίκτες, είτε είναι φίλοι είτε όχι, είναι ατελείωτα και απαιτούν την αφοσίωση ενός παίκτη, ο οποίος αναλαμβάνει έναν χαρακτήρα της αρεσκείας του. Έχει την δυνατότητα να κάνει επιλογές, να αλληλεπιδράσει με άλλα άτομα, να ολοκληρώσει challenges ή quests και να κερδίσει πόντους που θα τον βοηθήσουν να ανέβει επίπεδα και να συνεχίσει την περιπέτεια. Οι χρήστες των video games έχουν την δυνατότητα μέσα από παιχνίδια να δοκιμάσουν ”νέες γεύσεις”, που η καθημερινότητα δεν τις προσφέρει. Χάνονται σε έναν νέο κόσμο, που μπορούν να παίξουν ρόλους και επιτρέπονται ΣΧΕΔΟΝ τα πάντα. Ο κόσμος των διαδικτυακών παιχνιδιών σε απορροφάει, χωρίς να καταλαβαίνει το πότε χάθηκες σε αυτόν.

Τελικά…. Εθίζεσαι
Χάνεις τον έλεγχο. ..Εγκλωβίζεσαι… Το διαδίκτυο γίνεται η νέα σου ρουτίνα. Μια εύκολη ρουτίνα που σε βοηθάει να ξεχαστείς και να ξεφύγεις από τις άλλες προκλήσεις…αυτές της ζωής. Φαντάσου το σαν να ζεις σε παράλληλο σύμπαν. Το διαδίκτυο γίνεται μια ανάγκη διαφυγής. Σταδιακά όμως, παραμελείς τον εαυτό σου, την προσωπική υγιεινή σου, απομονώνεσαι από φίλους και οικογένεια, δημιουργώντας και στους ίδιους δυσφορία και άγχος. Χάνεις τις εμπειρίες, τις προκλήσεις και τις περιπέτειες που σε περιμένουν εκεί έξω.
Αναρωτηθείτε… Μπορούμε να ευχαριστηθούμε τις δυνατότητες του διαδικτύου και του νέου κόσμου που ανοίγει, χωρίς αυτό να μας ελέγχει; Μπορούμε να το ελέγξουμε εμείς; Μήπως πρέπει να ψάξουμε κάπου το μέτρο;

Η απόλαυση και πραγματική ικανοποίηση βρίσκεται στην απλότητα και ισορροπία που προσπαθείς να διατηρείς. Όσο βάζεις όριο σε κάτι, τόσο καλύτερα και πιο αληθινά το απολαμβάνεις. Επέτρεψε στον εαυτό σου να το ξανά-επιθυμήσεις. Να σου λείψει λίγο….