Η Άποψή μας για την παράσταση “Φιλοκτήτης” του Γιάννη Ρίτσου σε σκηνοθεσία – ερμηνεία του Ένκε Φεζολλάρι στο Θέατρο Nous Creative Space

Γράφει η Κατερίνα Δημητρακοπούλου
23/10/25

«[…] Έλα· σε χρειαζόμαστε όχι μόνο για τη νίκη, μα, προπάντων,
μετά τη νίκη· — όταν θα μπούμε, όσοι απομείνουμε, ξανά στα καράβια, γυρίζοντας μαζί με την Ελένη, γερασμένη κατά δέκα χρόνια, […] κρύβοντας
μες στα δικά της πέπλα και τη δική μας ξενιτιά, την τύψη, την απελπισία
και τον μεγάλο, αφυγάδευτο τρόμο της ερώτησης:
γιατί ήρθαμε, γιατί πολεμήσαμε, γιατί και πού επιστρέφουμε; […]»

Ο Γιάννης Ρίτσος συνέθεσε τον Φιλοκτήτη ανάμεσα στις δύο περιόδους της εξορίας του μεταξύ Αθήνας και Σάμου από τον Μάη του 1963 έως τον Οκτώβριο του 1965. Εκείνη τη χρονιά έγινε και η πρώτη δημοσίευσή του και μετά συμπεριλήφθηκε στην Τέταρτη διάσταση, το 1972. Πρόκειται για μία σύνθεση, η οποία αρχίζει με πεζό λόγο, σαν σκηνική οδηγία, συνεχίζει με έναν μονόλογο-εξομολόγηση σαν να απευθύνεται σε έναν βουβό ακροατή και τελειώνει με έναν επίλογο γραμμένο ως πεζό κείμενο. Ο Νεοπτόλεμος, ο γιος του Αχιλλέα, εκφωνεί τον μονόλογο, ο Φιλοκτήτης είναι μία βουβή σκιά, υπάρχει μόνο στον τίτλο.

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης αναφέρει, πολύ εύστοχα, ότι αν ο Σοφόκλειος Φιλοκτήτης «οδηγήθηκε σε μια μορφή εξαγρίωσης την οποία προκάλεσαν η εγκατάλειψή του, ο αφόρητος πόνος, η αποφορά της πληγής, η έλλειψη στέγης και τροφής, ο Φιλοκτήτης του Ρίτσου μοιάζει να παρακάμπτει τον κίνδυνο αυτής της εξόριστης εξαγρίωσης, μετατρέποντας, κατά κάποιον τρόπο, τα αρνητικά της σήματα σε θετικά: την παραλυτική απομόνωση σε αναστοχαστική μοναξιά, την πείνα και την πενία σε ασκητισμό, τον σωματικό πόνο σε εγρήγορση και σε έλεγχο των αισθήσεων και του μυαλού».

Η Σίσσυ Παπαθανασίου ως Art Director και ο Ένκε Φεζολλάρι ως σκηνοθέτης και ηθοποιός συναντιούνται για δεύτερη φορά στη σκηνική παρουσίαση του Φιλοκτήτη, σχεδόν δέκα χρόνια μετά από την πρώτη πρεμιέρα του έργου στο Βρυσάκι.

Στη νέα παρουσίαση της σκηνικής σύνθεσης τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ο λόγος και το σώμα. Η αφήγηση καταιγιστική, με χρωματισμούς της φωνής, για να είναι ξεκάθαρο προς τον θεατή/ακροατή τα εσωτερικά βιώματα του ήρωα: αναπόληση, σιωπή, σκέψεις, μοναξιά, φόβος για τον θάνατο. Παρακολουθούμε έναν δραματικό μονόλογο πλούσιο σε εσωτερικότητα και ευαισθησία, χωρίς υπερβολικές κινήσεις ή φωνακλάδικους τονισμούς. Το σώμα του ηθοποιού γίνεται κραυγή αγωνίας και ελπίδας ταυτόχρονα. Ο Γιώργος Λυντζέρης έχει φροντίσει τα σκηνικά και την ενδυμασία του Νεοπτόλεμου αξιοποιώντας τον σκηνικό χώρο, και μεταμορφώνοντάς τον σε καλύβα, χωράφι, πεδίο μάχης. Η μουσική του Δάνη Κουμαρτζή εξωτερικεύει και ενδυναμώνει στη συναισθηματική φόρτιση του ήρωα.

Ιστορική μνήμη, πένθος, τραύμα, διάψευση ονείρων, μοναξιά, θάνατος. Ο άνθρωπος αντιμέτωπος με το σκληρό πρόσωπο της ζωής, αναγκασμένος να πορεύεται με τη σκιά του θανάτου πλάι πλάι. Μύθος και πραγματικότητα γίνονται ένα κουβάρι. Αέναα ταξιδεύουν στο σύμπαν αναζητώντας την ενότητα, σε μια κοινή προσπάθεια για ένα φωτεινό μέλλον επίγειας ειρήνης. Καλή Θέαση!