Χρίστος Λύγκας: “Η επανάσταση θέλει ρομαντισμό και αφοσίωση όχι κραυγές και έλλειψη νοήματος”

Συνέντευξη στην Νατάσσα Μαχπούπ
17/03/25

Το έργο Ένας Καθρέφτης της Σαμ Χόλκροφτ καυτηριάζει με οξύ τρόπο τις καταχρηστικές δομές της εξουσίας στο χώρο του θεάτρου και ευρύτερα της βιομηχανίας του θεάματος.

Είναι μια μαύρη κωμωδία για την ηθική κενότητα του φαινομένου της λογοκρισίας, την προπαγάνδα και τον παραλογισμό των τυράννων που κολακεύονται να πιστεύουν πως είναι προστάτες των Τεχνών.

Το έργο Ένας Καθρέφτης της Σαμ Χόλκροφτ, είναι το απόλυτο ψέμα, ίσως όμως και ό, τι πιο κοντινό στην αλήθεια έχει γραφτεί στις μέρες μας.

Με αφορμή την παράσταση που ανεβαίνει στο SPACE BABY  Visual & Performing Arts Center ο Χρίστος Λύγκας μίλησε με τη Νατάσσα Μαχπούπ για την τέχνη και τον ρόλο που έχει αυτή στην ζωή μας.

– Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε να ανεβάσετε το έργο “Ένας καθρέφτης” της Σαμ Χολκροφτ;
H σχέση της Τέχνης με την Εξουσία είναι ο καλλιτεχνικός άξονας στις παραστάσεις των Πρώτων Υλών που άνοιξε με το έργο “Ο Μποτιτσέλι στις Φλόγες” το 2023 και συνεχίζεται με το Ένας Καθρέφτης της Σαμ Χόλκροφτ. Η πρωτοτυπία του θέματος και η γοητευτική φόρμα που επέλεξε η συγγραφέας για να το εκφράσει σίγουρα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο. Είναι ένα έργο που δεν ηθικολογεί παρόλο που καταγγέλει πολύ αιχμηρά το φαινόμενο της λογοκρισίας στην Τέχνη σε απολυταρχικά καθεστώτα αντλώντας την καταγωγή του από την δραματουργία του Λουίτζι Πιραντέλο και το θεατρικό σχήμα θέατρο μέσα στο θέατρο.

– Ποια στοιχεία του έργου σας έδωσαν τον έναυσμα να οραματιστείτε την σκηνοθεσία του έργου;
Στο έργο συνυπάρχουν πολλές πραγματικότητες, είναι όπως οι ρώσικες κούκλες – η μία μέσα στην άλλη! Αυτός ήταν ο οδηγός στη σκηνοθεσία μου, πώς δηλαδή θα αποδοθούν πειστικά και με ακρίβεια τα παράλληλα επίπεδα αφήγησης ώστε να εξυπηρετήσουν την – ευφυή – συγγραφική πρόθεση.

– Η σκηνοθεσία επικεντρώνεται στην ρεαλιστική ερμηνεία των ηθοποιών ή θεωρείτε ότι συνδυάζει και άλλα στοιχεία όπως το θέατρο του παραλόγου;
Πιστεύω ότι ανεξαρτήτως θεατρικού είδους πάντα η φυσικότητα στην ερμηνεία είναι το ζητούμενο στο σύγχρονο θέατρο. Στοιχεία παραλόγου δεν υπάρχουν στο έργο, ίσως μια παιχνιδιάρικη μετά-μοντέρνα σχέση στη γραμμική εξέλιξη της ιστορίας και της πλοκής που σπάει τα στενά όρια του ρεαλισμού θα βρει κανείς.

– Προτιμάτε να είστε συντελεστής, σκηνοθέτης ή ηθοποιός σε μια παράσταση;
Μπορώ να είμαι χαρούμενος σε όλους αυτούς τους ρόλους ή και σε κάποιους από αυτούς μόνο, αρκεί η συνεργασία να στηρίζεται στην εμπιστοσύνη το σεβασμό και το πάθος για το έργο. Στην συγκεκριμένη παράσταση είχα την μεγάλη χαρά να συνεργάζομαι με τον Γιάννη Τζίτζη, την Αγγελική Δημητρακοπούλου, τον Στέφανο Μαντζανά και το Νίκο Σιναρέλλη που με το πάθος και το ταλέντο τους με ενέπνευσαν να παίξω όλους αυτούς τους ρόλους όσο καλύτερα μπορούσα!

– Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η δύναμη της κωμωδίας στο θέατρο;
Η κωμωδία μπορεί να μιλήσει στη συνείδηση του κοινού πιο αποτελεσματικά, γιατί έχει την ικανότητα να σπάει πιο εύκολα από τη φύση της τις όποιες προσωπικές άμυνες έχει το κοινό, κι έτσι τα μηνύματα ενός έργου να βρουν ευκολότερα στόχο.

– Κατά τη γνώμη σας ποιο είναι το όριο μεταξύ του θεάτρου και της αλήθειας και πως αυτό συνδέεται με την παράσταση;
Το τι είναι αλήθεια στο θέατρο είναι από τα βασικά ζητήματα στο έργο. Η Σαμ Χολκροφτ παίζει εξαιρετικά επιδέξια με αυτή την ιδέα δημιουργώντας παράλληλες πραγματικότητες – αλήθειες- ακριβώς για να δείξει ότι η μία και μοναδική αλήθεια, η αντικειμενική αλήθεια στο θέατρο αλλά και στη ζωή είναι κάτι πολύ σχετικό, υποκειμενικό θα έλεγα. Το Ένας καθρέφτης είναι ένα μεγάλο ψέμα αλλά και ο τι πιο κοντινό στην αλήθεια διάβασα και σκηνοθέτησα τον τελευταίο καιρό.

– Θεωρείτε ότι γίνονται πολλά λάθη στο βωμό της απόκτησης εξουσίας από τους ανθρώπους ;
Το λάθη είναι αρκετά επιεικής χαρακτηρισμός. Νομίζω τι η απόκτηση αλλά κυρίως η διατήρηση της εξουσίας είναι μια πολύ σκληρή και πολλές φορές καθόλου ΄΄αναίμακτη΄΄ φιλοδοξία .

– Πιστεύετε ότι το θέατρο αποτελεί ένα μέσο προπαγάνδας αν χρησιμοποιηθεί λανθασμένα και γιατί η τέχνη χειραγωγείται σήμερα;
Το Θέατρο καταρχήν είναι οι λέξεις. Οι λέξεις, ο λόγος ήταν πάντα το όχημα για να πούμε ιστορίες – πάντα οι άνθρωποι έχουμε την ανάγκη να ακούσουμε και να πούμε ιστορίες. Οι ιστορίες που λέει το θέατρο, ειδικά όταν απευθύνεται σε μεγάλο κοινό έχουν τη δύναμη να διαμορφώσουν συνειδήσεις. Πάντα εξαρτάται από τα κίνητρα και το στόχο των δημιουργών αν αυτές οι ιστορίες θέλουν να αφυπνίσουν και να κινητοποιήσουν για καλό σκοπό ή αποτελούν εργαλείο χειραγώγησης από την εξουσία.

– Θεωρείτε ότι το μήνυμα του κειμένου εκπέμπεται μόνο στους θεατές ή αποτελεί και μια έμμεση κριτική της τέχνης και της αντιμετώπιση από τους δημιουργούς της σήμερα;
Το μήνυμα του έργου αφορά τους πάντες, κυρίως όμως όσους πιστεύουν σε μια τέχνη με ελευθερία έκφρασης μακριά από ιδεολογικές στρατεύσεις και ιδεοληψίες.

– Πιστεύετε γίνεται λογοκρισία της πέμπτης εξουσίας (η εξουσία του τύπου) από τις κυβερνήσεις και γιατί; Σε τι εξυπηρετεί η χειραγώγηση της μάζας κατά τη γνώμη σας;
Και μόνο η ύπαρξη του φαινομένου της λογοκρισίας σε απολυταρχικά καθεστώτα επιβεβαιώνει την δύναμη των λέξεων και των ιστοριών. Εξαρτάται βέβαια σε τι αναφερόμαστε σήμερα σε μια τόσο μπερδεμένη – πολιτικά εποχή, όταν φαινόμενα δεσποτισμού και δικτατορικής άσκησης εξουσίας συναντάμε και σε χώρες της Δύσης. Παρόλα αυτά τηρουμένων των αναλογιών πιστεύω ότι ακόμα υπάρχει σαφέστατη διαφορά στο βαθμό χειραγώγησης του τύπου στις δυτικές δημοκρατίες σε σχέση με χώρες που βρίσκονται κάτω από απόλυτα δικτατορικά καθεστώτα.

– Θεωρείτε ότι ο κόσμος πιο εύκολα επαναστατεί σήμερα ή επικρατεί ένας γενικός εφησυχασμός;
Πιστεύω ότι η επανάσταση γεννιέται όταν υπάρχει ένας υψηλός στόχος ένα νόημα δίκαιο και θετικό. Αυτό που παρατηρώ είναι ότι υπάρχει οργή και θυμός αλλά και ανάγκη για εκτόνωση περισσότερο. Η επανάσταση θέλει ρομαντισμό και αφοσίωση όχι κραυγές και έλλειψη νοήματος. Και το πιο επικίνδυνο από όλα είναι ότι λόγω αυτής της δυσαρέσκειας- δικαιολογημένης εν μέρει όμως σίγουρα κατακερματισμένης και χωρίς ένα σαφές περιεχόμενο, οι λαοί παρασύρονται από τις ακραίες κορώνες του λαικισμού που δηλητηριάζουν τις δημοκρατίες θέλοντας να εκμεταλλευτούν τα τρωτά τους σημεία, καθαρά για πολιτικά οφέλη.

– Πιστεύετε ότι ο κόσμος κατέχει πραγματική ελευθερία ή την αποστερείται;
Δεν ξέρω τι είναι ακριβώς πραγματική ελευθερία, όμως πιστεύω οτι για να την κατέχεις χρειάζεται να έχεις αρχές να βάζεις όρια και να πειθαρχείς σε κανόνες, ακροβατώντας πάνω στη γραμμή του σεβασμού για τους άλλους και τις προσωπικές επιθυμίες και επιλογές.

Σας Ευχαριστώ πάρα πολύ.