Συνέντευξη – Εβίτα Παπασπύρου

Συνέντευξη στον Περικλή Μπίκο
04/03/24

Η Εβίτα Παπασπύρου γεννήθηκε στην Αθήνα. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος του «Θεάτρου της Άνοιξης» και αργότερα του «Θεάτρου Μοντέρνοι Καιροί». Το 2006 ίδρυσε μαζί με τον Κώστα Νταλιάνη την Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης “Μοντέρνοι Καιροί”. Μιλά γαλλικά και αγγλικά, είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Πέλου Κατσέλη, με σπουδές κλασσικού και μοντέρνου χορού και σπουδές τραγουδιού. Διδάσκει Υποκριτική, Αυτοσχεδιασμό και Αγωγή του Προφορικού Λόγου.

– Πως έγινε η επιλογή του συγκεκριμένου έργου αλλά και πως αποφασίσατε να αναμετρηθείτε με έναν τόσο απαιτητικό ρόλο;
Το έργο έπεσε κατά τύχη στα χέρια μας. Το αγαπήσαμε. Θέλαμε να μιλήσουμε για ένα τόσο σημαντικό ζήτημα όπως η παιδεία. Εννοώ την ουσιαστική παιδεία κι όχι μόνο την εκπαίδευση. Όσο για το ρόλο που είναι πραγματικά πολύ απαιτητικός, όταν κάτι μου αρέσει, η δυσκολία δεν με τρομάζει. Αντίθετα, με γοητεύει.

– Ποια ήταν τα αρχικά σας συναισθήματα όταν πρωτοδιαβάσατε το έργο των Μιχαέλα Μιχαίλοβ και Ράντου Απόστολ;
Στ’ αλήθεια το πρώτο που αισθάνθηκα ήταν έκπληξη. Πόσο κοινά είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε… Η βία στα σχολεία, το bullying, οι χορηγίες των ιδιωτών και πώς αυτό καταργεί τα όρια της αυτονομίας και της ισότητας μέσα στο σχολείο. Είπα: να ένα έργο που μας αφορά και είναι σα να γράφτηκε για την ελληνική πραγματικότητα.

– Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίσατε ερμηνευτικά αλλά και συνολικά στο ανέβασμα του έργου;
Από ερμηνευτική άποψη, δεν πρόκειται για έναν κλασσικό μονόλογο, μια εξομολόγηση, ή μια αφήγηση. Παίζω συνολικά 16 πρόσωπα. Δεκαέξι διαφορετικοί άνθρωποι παρελαύνουν πάνω στη σκηνή. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά συζητάνε ο ένας με τον άλλον, διαφωνούν, καυγαδίζουν… Ήταν ένα ερμηνευτικό αίνιγμα που έπρεπε να λυθεί από μένα αλλά φυσικά και από τη σκηνοθεσία. Η καθοδήγηση του Κώστα Νταλιάνη ήταν καθοριστική, με έκανε να νιώθω ασφαλής, σίγουρη γι’ αυτό που κάνω και η σκηνοθεσία του είναι ένα κέντημα.

– Με τον σκηνοθέτη της παράστασης Κώστα Νταλιάνη έχετε ιδρύσει μαζί την Θεατρική Ομάδα Μοντέρνοι Καιροί και την ομώνυμη Δραματική Σχολή. Είναι σημαντικό για έναν ηθοποιό να έχει κοινούς κώδικες με τον σκηνοθέτη του; Σας έχει φτάσει ποτέ στα “Όρια” σας;
Με τον Κώστα Νταλιάνη είμαστε καλλιτεχνικοί συνοδοιπόροι. Αυτό είναι ανεκτίμητο. Έχουμε κοινούς κώδικες και κοινό όραμα και στη Τέχνη και στη Ζωή. Δεν είναι απλώς σημαντικό, είναι προϋπόθεση για το ουσιαστικό. Φυσικά με έχει φτάσει στα «Όρια» μου, κι εγώ το ίδιο εξάλλου. Είμαστε και οι δύο επίμονοι, σχολαστικοί, απαιτητικοί, με ισχυρή άποψη. Αλλά αυτό είναι δημιουργικό

– Τα περιστατικά βίας ανάμεσα σε έφηβους και μαθητές έχουν πάρει μεγάλη έκταση τα τελευταία χρόνια. Ποιοι πιστεύετε είναι οι λόγοι που έχουμε οδηγηθεί σε αυτή την εκρηκτική αύξηση;
Θα σας απαντήσω με μια φράση του Μπρεχτ: «Λένε βίαιο το ποτάμι, αλλά δε λένε βίαιη την όχθη που το περιορίζει»

– Πιστεύετε ότι η παιδεία μπορεί να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στα ολοένα και αυξανόμενα κρούσματα κακοποίησης;
Το σχολείο δεν μπορεί να είναι διαφορετικό από την κοινωνία που το περιβάλλει. Για να έχουμε Παιδεία πρέπει να παρέμβουμε στην κοινωνία. Φυσικά αυτά τα δυο είναι αμφίδρομα.
Αν η Παιδεία δεν είναι συσσώρευσή γνώσεων, αν τα μυαλά των παιδιών δεν αντιμετωπίζονται σαν άδεια δοχεία που πρέπει να τα γεμίσεις με πληροφορίες…
Αν αντίθετα η Παιδεία είναι διεύρυνση του πνευματικού ορίζοντα, τότε ναι η Παιδεία μπορεί να καταπολεμήσει, τη στενοκεφαλιά, το ρατσισμό, τη βία.
Αλλά θα πρέπει επίσης να ανεξαρτητοποιήσουμε την Παιδεία από την επαγγελματική αποκατάσταση και την τόσο πολυδιαφημισμένη εξειδίκευση. Γιατί τότε η Παιδεία παύει να είναι Παιδεία. Είναι εκπαίδευση τεχνικών.

– Πιστεύετε ότι ο ρόλος του σχολείου είναι απλά να μεταδώσει στείρες γνώσεις, που πολλές απ’ αυτές δεν θα τις χρησιμοποιήσουμε ποτέ στο μέλλον, ή να διαμορφώσει ηθικά τους αυριανούς σκεπτόμενους πολίτες αυτού του κόσμου;
Σκοπός το σχολείου, σκοπός της Παιδείας θα έπρεπε να είναι να αναπτύξει την κριτική σκέψη, να εκπαιδεύσει πολίτες ικανούς να διεκδικήσουν την Δημοκρατία. Η σπουδαιότερη μάθηση είναι αυτή. Αν κάτι λείπει από την κοινωνία μας συνολικά, είναι ο σκεπτόμενος άνθρωπος, ο άνθρωπος με κριτική σκέψη. Βέβαια, η Παιδεία δεν μπορεί να είναι ατομική ευθύνη των γονιών ή των καθηγητών. Το σύστημα της Παιδείας πάσχει.

– Ο πολιτισμός μπορεί να αντικαταστήσει το εκπαιδευτικό σύστημα στη δημιουργία σκεπτόμενων ανθρώπων και τι ρόλο θα μπορούσε να παίξει, εν προκειμένω το θέατρο προς αυτή την κατεύθυνση;
Αυτό που ξέρω είναι ότι στην Αρχαία Αθήνα οι πολίτες ήταν υποχρεωμένοι να πηγαίνουν στο θέατρο για να μάθουν πώς να είναι ενεργοί πολίτες. Μιας και όλα συζητιόντουσαν στην εκκλησία του Δήμου – δηλαδή στη μεγάλη συνέλευση των πολιτών- οι πολίτες έπρεπε να έχουν κριτική σκέψη, να μπορούν να σκεφτούν πολιτικά.
Οι τραγωδίες είχαν στόχο να εκπαιδεύουν τους πολίτες.

– Τι σχόλια ακούτε συνήθως μετά την παράσταση από εκπαιδευτικούς, γονείς αλλά και ενδεχομένως από παιδιά;
Τα σχόλια είναι συγκινητικά. Κάποια μητέρα μου είπε: «Είμαι συγκλονισμένη! Τώρα που θα γυρίσω σπίτι θα κοιτάζω διαφορετικά τα παιδιά μου» Μερικά από τα σχόλια των εκπαιδευτικών είναι: «Τα είπατε όλα» «Φτάσατε στη ρίζα των προβλημάτων» «Ευχαριστούμε» . Αλλά το καλύτερο σχόλιο είναι αυτό που άκουσα έναν μαθητή Λυκείου να λέει σε έναν συμμαθητή του: «Ωραία παράσταση, bro!»

– Τι θέλετε να κρατήσει ο θεατής φεύγοντας από την παράσταση;
«Η Παιδεία είναι άσκηση ελευθερίας. Η Παιδεία απελευθερώνει τον άνθρωπο. Τον απελευθερώνει από τη μοίρα του. Από αυτό που νομίζει πως δεν αλλάζει. Τον απελευθερώνει από το προκαθορισμένο»