Συνέντευξη – Ράνια Σχίζα

Συνέντευξη στην Κατερίνα Δημητρακοπούλου
18/01/24

Ράνια Σχίζα: «Οι δυσκολίες δεν σταματάνε κι ούτε πρόκειται … Ο κόσμος μας δυστυχώς έχει πάρει την κατηφόρα. Δεν μας παίρνει λοιπόν να κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου»

– Φέτος στο θέατρο εμφανίζεστε σε δύο παραστάσεις: ως Έλλη Ζάχου Ταχτσή στο έργο της Κικής Μαυρίδου Η μάνα αυτουνού σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη και ως Ματίνα, κτηνίατρος σε ένα νησί του Αιγαίου στο έργο του Γιάννη Τσίρου Αράφ σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη. Ας ξεκινήσουμε με τον ρόλο της Έλλης Ζάχου Ταχτσή που σας χάρισε το Βραβείο Καλύτερης Ερμηνείας στα 12α Θεατρικά Βραβεία Θεσσαλονίκης και το 1ο Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας στα 9α Θεατρικά Βραβεία Κοινού All4fun 2023. Υπάρχει κάτι που σας δυσκόλεψε στην προσέγγιση του χαρακτήρα της Έλλης;
Η προσέγγιση ενός ρόλου είναι επίπονη υπόθεση και σύνθετη διαδικασία. Δεν αναλύεται, δεν εκλογικεύεται. Για αυτό και μου είναι δύσκολο να απομονώσω κάποιο κομμάτι αυτής της διαδρομής. Στην περίπτωση της Έλλης Ζάχου Ταχτσή, αυτό που έκανα στις πρόβες και συνεχίζω να κάνω σε κάθε παράσταση, είναι να μπαίνω στα παπούτσια της, να τρυπώνω στις ρωγμές της και να την αφήνω να με παρασύρει στα δικά μου σκοτάδια.

– Όταν ξεκίνησε η δίκη για τη δολοφονία του Ζακ Κωστόπουλου είχατε δηλώσει πως «Πρέπει/είναι επιτακτική ανάγκη να αποδοθεί Δικαιοσύνη. Πρωτίστως για τη μνήμη του, τους γονείς του, τον αδερφό του, τους ανθρώπους που τον αγάπησαν. Αλλά και για όλους αυτούς που ονειρεύονται και αγωνίζονται για έναν κόσμο απαλλαγμένο από κάθε μορφή βίας, χωρίς φόβο. Έναν κόσμο, όπου το δικαίωμα να είσαι ο εαυτός σου, θα είναι απλώς αυτονόητο». Πιστεύετε πως η ελληνική κοινωνία είναι ώριμη να αποδεχθεί το διαφορετικό;
Δυστυχώς όχι! Μπαίνει μονίμως φρένο στο άνοιγμα της σκέψης και της ενσυναίσθησης. Και πρώτα πρώτα από την ίδια την πολιτεία και τους θεσμούς. Το νομοσχέδιο για τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και την τεκνοθεσία έχει παγώσει και παρακολουθούμε ομοφοβικά παραληρήματα στη Βουλή και στα μέσα ενημέρωσης. Το Άγιο Όρος είπε όχι στον γάμο και την τεκνοθεσία των ομόφυλων ζευγαριών, ανθρώπων δηλαδή που αγαπιούνται, που επιθυμούν να ευλογηθεί η ένωσή τους και που θέλουν να δώσουν αγάπη σε εγκαταλελειμμένα και ορφανά παιδάκια. Η θρησκεία όμως μας διδάσκει την αγάπη και δεν το κάνει επιλεκτικά! Καθημερινά βιώνουμε βία. Συνεχιζόμενες γυναικοκτονίες, ομοφοβικές, ρατσιστικές, οπαδικές επιθέσεις και εγκλήματα, τρανσοφοβικά εγκλήματα, σπείρες εφήβων, μέχρι και βιασμούς εφήβων από συνομηλίκους τους, κακοποίηση ζώων που φτάνει στο έγκλημα…βία…βία…βία…Σε ποιόν αιώνα είμαστε;;

– Κίνημα Metoo, απεργιακές κινητοποιήσεις ηθοποιών για ένα καλύτερο αύριο στον εργασιακό, θεατρικό χώρο. Άλλαξε κάτι; Βελτιώθηκαν οι συνθήκες εργασίες, οι όποιες συμπεριφορές «δυνατών» συναδέλφων;
Ο κλάδος των ηθοποιών και γενικότερα της Τέχνης έχει ταλαιπωρηθεί πολύ. Και το πρόσφατο προεδρικό διάταγμα το οποίο καθιστά τους ανθρώπους της Τέχνης ανειδίκευτους εργάτες, νομίζω ότι είναι από μόνο του η απάντηση στο αν βελτιώθηκαν οι συνθήκες εργασίας. Όσον αφορά το κίνημα Metoo, σίγουρα τάραξε τα νερά, έγιναν σημαντικές αποκαλύψεις και δημιούργησε ένα κλίμα ασφάλειας και προστασίας. Σαφώς και θα είναι πιο προσεκτικοί, όσοι επιτήδειοι εκμεταλλεύονται την όποια εξουσία έχουν, φοβούμενοι την πιθανή τιμωρία και έκθεση, αλλά δεν πιστεύω ότι αυτό λύνει το πρόβλημα. Γιατί το κακό αν θέλει θα τον βρει τον τρόπο. Αλλιώς! Για να λυθεί το πρόβλημα χρειάζεται εκπαίδευση. Και αυτή να ξεκινάει από τα γεννοφάσκια. Πρόσφατα διάβασα ότι στη Δανία υπάρχει στα σχολεία μάθημα ενσυναίσθησης και είναι υποχρεωτικό.

– Πιστεύετε ότι οι δύσκολες καταστάσεις είναι παρελθόν; Ή θα πρέπει να υπάρχει συνεχής επαγρύπνηση;
Οι δυσκολίες δεν σταματάνε κι ούτε πρόκειται … Ο κόσμος μας δυστυχώς έχει πάρει την κατηφόρα. Δεν μας παίρνει λοιπόν να κοιμόμαστε τον ύπνο του δικαίου.

– Ας μιλήσουμε για τον ρόλο της Ματίνας στο νέο θεατρικό έργο που πρωταγωνιστείτε. Ανακαλύψατε στη Ματίνα στοιχεία του δικού σας χαρακτήρα;
Η σχέση ανάμεσα στην/στον ηθοποιό και τον ρόλο είναι αμφίδρομη και ανταποδοτική. Και όσο πιο πολύ ψάχνεις τον χαρακτήρα που καλείσαι να ερμηνεύσεις, τόσο πιο πολύ ψάχνεις και μέσα σου. Και κάποια στιγμή, κάπου θα συναντηθείς μαζί του και θα βρεις κοινούς τόπους. Έτσι συνέβη και συνεχίζει να συμβαίνει με τη Ματίνα, την κτηνίατρο του Αράφ. Μια σημερινή γυναίκα αφοσιωμένη στη δουλειά της και σε ό,τι και όσους πιστεύει και αγαπάει. Κάπως έτσι κι εγώ.

– Η άποψη του σκηνοθέτη και η προσωπικότητα του ηθοποιού είναι εύκολο να «δουλέψουν» μαζί;
Είναι! Από τη στιγμή που σκηνοθέτης και ηθοποιός/ηθοποιοί είναι ανοιχτοί, δεκτικοί, ευέλικτοι, δοτικοί μεταξύ τους και δουλεύουν, ερευνούν και αγωνιούν για τον ίδιο σκοπό, χωρίς διάθεση επιβολής και διάφορες άλλες κουραστικές μικρότητες, ναι είναι!! Και το λέω με βεβαιότητα γιατί το έζησα και πολύ πρόσφατα με τους σκηνοθέτες των έργων που παίζω αυτή τη στιγμή. Τον Γιώργο Παλούμπη του Αράφ και τον Βαγγέλη Λάσκαρη του Η μάνα αυτουνού … Έλλη Ζάχου Ταχτσή. Συνεργασίες εξαιρετικές! Συνεργασίες δημιουργίας, γενναιοδωρίας, αμοιβαίας εμπιστοσύνης.

-Έχετε συναντήσει κάποιον ή κάποια που στάθηκε για εσάς κάτι σαν «μέντορας»;
Η λέξη μέντορας μου δημιουργεί μια διττή, αντιφατική αίσθηση. Μια καθησυχαστική αίσθηση ισχύος και ασφάλειας και μια ασφυκτική αίσθηση εξάρτησης. Για αυτό και προτιμώ τον τίτλο «δάσκαλος» – «δασκάλα». Για ανθρώπους «ακριβούς» της ζωής μου. Ανθρώπους που υπήρξαν και εξακολουθούν να είναι ώθηση, φως και έμπνευση για μένα.

– Σας έχει δώσει κάποιο μάθημα ζωής το θέατρο;
Δεν ξέρω αν μου έχει δώσει κάποιο μάθημα ζωής. Δεν είναι διδακτικός ο ρόλος του θεάτρου για μένα. Θα τολμήσω να πω ότι το θέατρο μου δίνει ζωή γιατί ανοίγει παράθυρα στο μυαλό και στην ψυχή μου.

– Στο έργο Αράφ ακούγεται σε κάποια στιγμή «Μήπως να στειρώσετε και εμάς τους ανθρώπους;». Ποια είναι η δική σας θέση απέναντι στα ανυπεράσπιστα κατοικίδια και τους δήθεν φιλόζωους;
Βασικά είμαι κατά του φανατισμού και των ακραίων και απόλυτων θέσεων. Το έργο όντως θέτει έναν σοβαρό προβληματισμό σε σχέση με τη στείρωση των ζώων και τη στέρηση της ελευθερίας αναπαραγωγής τους, χωρίς όμως να δίνει απαντήσεις και να κουνάει το δάχτυλο. Τον κόσμο μας, εμείς οι άνθρωποι τον έχουμε φτιάξει έτσι ώστε να εξυπηρετεί εμάς και τελικά κάθε άλλο παρά φιλικός αποδεικνύεται για τα ζώα. Τα ζώα που ζουν ανάμεσά μας, εξαρτώνται από εμάς τους ανθρώπους και εμείς είμαστε αυτοί που καλούμαστε να αποφασίσουμε για αυτά και τη ζωή τους. Κι εδώ μπαίνει το ερώτημα, αν αυτό που επιλέγουμε να κάνουμε ως το καλύτερο για αυτά, είναι όντως και το καλύτερο.

– Υπάρχει κάτι που σας ενοχλεί σήμερα στο θέατρο, στον κοινωνικό μας περίγυρο;
Την ερώτησή σας, αν υπάρχει κάτι που να με ενοχλεί σήμερα στο θέατρο, θα την αποφύγω γιατί πραγματικά δεν ξέρω τι να πρωτοπώ. Και δε μιλάω για το θέατρο ως τέχνη, για την ουσία του, αναφέρομαι στον τρόπο που γίνεται η διαχείρισή του. Όσον αφορά τον κοινωνικό μας περίγυρο, θα πω ότι δεν είμαι καθόλου αισιόδοξη. Δεν πάμε καλά! Πλέον η δυστυχία, η ανέχεια, το κακό, η ασχήμια έχουν γίνει κάτι τόσο οικείο και συνηθισμένο ώστε παύουμε να δίνουμε σημασία. Ξεχνάμε εύκολα, δεν αντιδρούμε, συμβαίνουν φοβερά πράγματα γύρω μας και τα προσπερνάμε ή πονάμε για λίγο και μετά τα αφήνουμε πίσω μας οχυρωμένοι στην επίπλαστη ασφάλεια του μικρόκοσμού μας. Κι όπως είχε πει ο Μάνος Χατζηδάκης «όταν συμφιλιωθείς με το τέρας θ’ αρχίσεις και να του μοιάζεις».

– Στη δική σας καθημερινότητα ποιος είναι ο πρωταγωνιστής: η Ράνια, η οικογένεια, το θέατρο;
Πλέον συμπρωταγωνιστούν. Αν και για να είμαι ειλικρινής, ένα προβάδισμα τα κορίτσια μου, το έχουν.

– Αλήθεια, ο κινηματογράφος υπάρχει στα σχέδιά σας;
Το ερώτημα είναι, αν υπάρχω εγώ στα σχέδιά του. (γέλια)