Η Άποψή μας για την παράσταση «Τα Μαγικά βουνά – Ο Γιώργος Κοτζιούλας αναβιώνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου»

Γράφει η Κωνσταντίνα Καλλέργη
05/04/24

Από 1η Μαρτίου, και για λίγες ακόμη παραστάσεις, αναβιώνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, η ιστορία και αποσπάσματα από το έργο του Γιώργου Κοτζιούλα, και της Λαϊκής Σκηνής της VIII Μεραρχίας του ΕΛΑΣ.

Κατά τη διάρκεια του αντιστασιακού αγώνα, κατά την τριπλή κατοχή της Ελλάδας, στην περίοδο του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ο ποιητής και φιλόλογος Γιώργος Κοτζιούλας, βρισκόμενος στην όγδοη μεραρχία του ΕΛΑΣ Ηπείρου, συστήνει με τους υπόλοιπους αντάρτες τη Λαϊκή Σκηνή, κι έτσι γεννιέται το Θέατρο στα Βουνά, ένα κομμάτι εθνικής, αλλά και καλλιτεχνικής ιστορίας, που παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Την ίδια εποχή, θίασος για την ψυχαγωγία των ανταρτών έχει συσταθεί και στην ΕΠΟΝ, με την επίβλεψη του Βασίλη Ρώτα.

Αφορμή για τη σύσταση του θιάσου και την περιοδεία του στα ορεινά χωριά της Ηπείρου, υπήρξε ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου στο Βουλγαρέλι, στα πλαίσια του οποίου, ζητήθηκε από τον Γιώργο Κοτζιούλα, να γράψει και να παρουσιάσει ένα σκετς, με αγωνιστικό χαρακτήρα, για την ψυχαγωγία, αλλά και εμψύχωση, τόσο των ανταρτών, όσο και του λαού. Συνδέοντας τις αξίες και τις ιδέες του αντιστασιακού αγώνα, με την εθνική ιστορία και την επανάσταση του 1821, ο Γιώργος Κοτζιούλας καταφέρνει μέσα από τα έργα του να θίξει και να αναδείξει ζητήματα εθνικής ταυτότητας, αλλά και να ασκήσει κριτική, διατηρώντας πάντα τη γνήσια επαφή με τον απλό λαό – που ήταν άλλωστε το κοινό στο οποίο απευθυνόταν – μέσω της λαϊκής γλώσσας, και των σαφών μοτίβων και συμβολισμών που χρησιμοποιεί.

Τι είναι, όμως, αυτό που ξεχωρίζει την απόπειρα και τη συλλογική δουλειά του Γιώργου Κοτζιούλα με τη Λαϊκή Σκηνή του; Πρώτα απ’ όλα, σε αντίθεση με αυτόν του Ρώτα, ο «θίασος» του Κοτζιούλα αποτελούντα αποκλειστικά από τους ίδιους τους αντάρτες, και ενίοτε απλούς πολίτες, κατοίκους των χωριών, οι οποίοι δεν είχαν την παραμικρή σχέση και επαφή με το θέατρο πρωτύτερα στη ζωή τους. Ο ίδιος ο Κοτζιούλας, αν και άνθρωπος των γραμμάτων, διέθετε ελάχιστη εμπειρία από το θέατρο, και δεν είχε ποτέ ξανά γράψει ή σκηνοθετήσει κάποιο έργο. Τα μέσα, επίσης, του θιάσου, ήταν περιορισμένα, καθώς τα σκηνικά και τα όποια αντικείμενα χρησιμοποιούνταν στις παραστάσεις, ήταν φτωχικά και αυτοσχέδια, από τον ίδιο το θίασο, αφού για την παρακολούθηση των παραστάσεων δεν υπήρχε κάποιο αντίτιμο.

Πέραν του γενικότερου κλίματος αβεβαιότητας και τις συνθήκες κακουχίας στις οποίες ζούσαν και δραστηριοποιούνταν οι αντάρτες, οι αντικειμενικές δυσκολίες του θιάσου περιελάμβαναν και τις συνεχείς εσωτερικές του ανακατατάξεις, λόγω μεταθέσεων των ανταρτών, αλλά και τη δυσκολία εύρεσης γυναικών-ανταρτών, ή απλών πολιτών, που θα ήταν διατεθειμένες να συμμετάσχουν στο έργο τους.

Η παράσταση από την ομάδα Elephas tiliensis, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, αποτυπώνει με απλότητα και σαφήνεια, τόσο το σκηνικό και το πλαίσιο της εποχής στην οποία έδρασε ο θίασος, όσο και αυθεντικές σκηνές από τα έργα και τα σκετς που παρουσίαζε. Συνδυάζοντας την έρευνα και την επαφή με το διασωθέν υλικό από το αρχείο του Γιώργου Κοτζιούλα, και σε συνεργασία με μέλη της οικογένειάς του, και τον καθηγητή του τμήματος Θεατρικών Σπουδών, Παναγιώτη Μιχαλόπουλο, οι συντελεστές της παράστασης συνδυάζουν αριστοτεχνικά το θέατρο-τεκμήριο, με το λαϊκό θέατρο και την ηπειρώτικη παράδοση, τη μυθοπλασία με τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες, τον αυτοσχεδιασμό με το πρωτογενές υλικό, και παρουσιάζουν στο κοινό ένα άρτια δουλεμένο αποτέλεσμα, που ψυχαγωγεί, συγκινεί, αλλά και επιμορφώνει το κοινό.

Για περίπου ενενήντα λεπτά, η σκηνή μετατρέπεται σε ένα άγριο, κατάφυτο, ορεινό τοπίο, όπου ξετυλίγεται η δράση του θιάσου, σε προσκήνιο και παρασκήνιο και μέσα στο θερμό αντιστασιακό κλίμα. Θραύσματα από τα έργα και τα «νούμερα» που παρουσίαζε ο θίασος, δένονται με τις μαρτυρίες για την εμπειρία, τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζαν οι συντελεστές του, σύμφωνα με τις μαρτυρίες και τις σημειώσεις του ημερολογίου του Κοτζιούλα. Ένα ολοκληρωμένο και προσεγμένο κολάζ, που σχηματίζει μια πολύ αληθινή εικόνα της ιστορικής, αλλά και καλλιτεχνικής πτυχής της Λαϊκής Σκηνής.

Κάθε Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή, έως και τις 7 Απριλίου, οι Δημήτρης Αγαρτζίδης, Δέσποινα Αναστάσογλου, Μαρκέλλα Γιαννάτου, Άρης Λάσκος και Βίκυ Κατσίκα, μας ταξιδεύουν στα Μαγικά Βουνά, στην Κεντρική Σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου.

Περισσότερα για την παράσταση ΕΔΩ